بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله تبارک وتعالی فی محکم کتابه: ﴿وَاَنكِحُوا الاَيَامَي مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللهُ مِن فَضْلِهِ وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾[1] صدق الله العلی و العظیم.
بحثی که در این فرصت در محضر شما عزیزان هستیم، مروری بر عنوان ازدواج در قرآن با شما عزیزان سخنی خواهیم گفت. آیه ای که تلاوت شد آیه‌ی 32 از سوره مبارکه نور از آیاتی است که خداوند توصیه می‌نماید جامعه اسلامی و بندگان خودش را و کسانی که همسر ندارند به تشکیل زندگی مشترک و خداوند می‌فرماید ﴿وَاَنكِحُوا الاَيَامَي مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ ﴾ کسانی که بی همسر هستند تشکیل زندگی بدهند و ازدواج کنند و صالحین از بندگان ما چه مردها و چه خانم ها، این‌ها تشکیل زندگی مشترک بدهند از مشکلات اقتصادی هم هراسی نداشته باشند﴿ يُغْنِهِمُ اللهُ مِن فَضْلِهِ ﴾ خدا می‌فرماید اگر این‌ها تهی دست و نیازمند هم باشند ما از فضل خود آن‌ها را بی نیاز و غنی خواهیم کرد ﴿ وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ خداوند وسعت دهنده علیم است و آگاه به همه‌ی مسائل، من نکته ای را قبل از ورود به بحث آیه محضر عزیزان عرض کنم در آیاتی که ما در بحث ازدواج در قرآن ذکر شده است به این نتیجه می‌رسیم که هدف از تشکیل یک زندگی مشترک از نگاه قرآن اولا آرامش روانی است، در سوره روم هم خداوند می‌فرماید: ﴿وَمِنْ آيَاتِهِ اَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ اَنفُسِكُمْ اَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا ﴾[2] شما تشکیل زندگی بدهید تا به آرامش برسید البته اگر بعضی‌ها گلایه کنند که ما ازدواج کردیم و به آرامش نرسیدیم و اضطراب زیاد شد و این در شروع کار و شاکله‌ی کار ما یک جایی کم گذاشته ایم؛ و الا ضابطه و قاعده این است که ازدواجی که با آن چارچوب دینی و توصیه‌های الهی رقم بخورد خروجی این ازدواج باید آرامش روانی باشد و هرچه از صدور این ازدواج و تاریخ این ازدواج می‌گذرد یا به عبارت دیگر هرچه بر سن این عروس و داماد افزوده می‌شود بر عمر زندگی مشترک آن‌ها افزوده می‌شود باید بر آرامش زندگی افزوده بشود و این‌ها برای خدا وابستگی شان به یکدیگر باید بیشتر بشود که از این آرامش روانی ما امکان بقا نسل که امام صادق علیه السلام فرمودند اگر برای ازدواج هیچ اثری نبود جز اینکه انسان‌ها را ماندگار می‌کند؛ یعنی ما دلیل بر بودن گذشتگان خودمان هستیم و یادی از گذشتگانمان می‌شویم و آیندگان ما هم اگر از ما بمانند سبب یادآوری ما می‌شوند. «اَلْمَرْءُ يُحْفَظُ فِي وُلْدِهِ»[3] لذا یکی از برکات ازدواج این است که گاهی اوقات افرادی را می‌بینیم که طلب مغفرت برای پدر و مادر و گذشتگان او می‌کنیم و اگر آن گذشته و آن متوفی ازدواج نکرده بود و از او فرزندی نمی‌ماند یادی از او صورت نمی‌گرفت.
ازدواج به بیان قرآن کانون آرامش زندگی است. ازدواج کانون مودت و رحمت و محبت است؛ و نکته‌ی دیگر این است که در ازدواج سازندگی اخلاقی اتفاق می‌افتد، پیامبر اکرم صل الله علیه و آله فرمودند: «مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِينِهِ، فَلْيَتَّقِ اَللَّهَ فِي اَلنِّصْفِ اَلْبَاقِي»[4] کسانی که تشکیل زندگی مشترک می‌دهند به برکت این ازدواج نیمی از ایمان آن‌ها محفوظ می‌ماند و خدا را در نیمه‌ی دیگر ایمان خودشان فراموش نکنند. کسانی که دوست دارند از نظر اخلاقی آسیب نبینند و در این فراز و نشیب‌های روزمره زندگی تحت تاثیر گناه واقع نشوند خود ازدواج می‌تواند در انسان یک ایجاد مصونیتی رقم بزند که خداوند پنجاه درصد را به تعبیر امروزی‌ها واکسینه می‌کند یا به عبارتی کارت ضمانت نامه می‌دهند که پنجاه درصد ایمان شما به خاطر ازدواج شما حفظ می‌شود، تلاش شما بر این باشد که پنجاه درصد باقی مانده ایمان را حفظ کنی قطعا وقتی که فردی ساخته شد و خانواده ای اصلاح شد و سازندگی اخلاقی در یک فرد ایجاد شد این سازندگی در جامعه هم نشر پیدا خواهد کرد چون جامعه‌ی ما مرکب است از همه‌ی آحاد جامعه، وقتی فرد فرد افراد این جامعه از نظر اخلاقی ساخته بشوند دیگر چشم‌های آن ها، رفتارهای آن‌ها به سمت و سوی گناه و رفتارهای غلط صورت نگیرد قطعا این جامعه یک جامعه‌ی پاک و سالمی خواهد شد. ما اگر بخواهیم یک جامعه‌ی سالمی را مدیریت کنیم باید تلاش کنیم برای ترویج ازدواج مسئولین ما اگر می‌خواهند از نظر اخلاقی یک جامعه‌ی موفقی را به لحاظ اخلاقی رقم بزنند هزینه کردن در امر ازدواج ضمانت فردی و اجتماعی از نظر اخلاقی رقم خواهد زد.
ونکته‌ی دیگر اینکه اساسا ازدواج گسترش آرمان‌های توحیدی است خداوند توصیه می‌فرماید: ﴿وَاَنكِحُوا ﴾ امر الهی است، تشکیل زندگی مشترک بدهید. ما به امر الهی عمل کردیم و آرمان الهی را و رای الهی را در زندگی به کار گرفته ایم این‌ها اجمالی از برکات یک زندگی مشترک است در این آیه‌ی 32 سوره مبارکه نور، استفاده می‌شود که اولا جامعه اسلامی نسبت به ازدواج افراد جامعه مسئولیت دارند یعنی همه مسئولیت داریم و خداوند هم امر می‌کند که ﴿وَاَنكِحُوا الاَيَامَي ﴾ خطاب به همه است که کسانی که در آستانه‌ی ازدواج هستند اسباب ازدواج این‌ها را فراهم کنید؛ که ازدواج در اسلام یک امر مقدس و مورد تاکید است.
و نکته‌ی دیگر این که ﴿ الاَيَامَي ﴾ در این آیه شریفه ﴿وَاَنكِحُوا الاَيَامَي ﴾ اشاره به زنان بیوه است. کسانی که شوهر خود را از دست داده اند یا اینکه مطلقه هستند و طلاق گرفته اند. باید سرنوشت این‌ها هم به خوبی و خوشی رقم بخورد. زندگی را سپری کنند و دربرابر این‌ها هم جامعه مسئولیت دارد و نباید بی تفاوت بگذریم. همان طوری که خداوند می‌فرماید: ﴿ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ ﴾ تشکیل زندگی بدهند. آن هایی هم که بلاخره همسر ندارند و زنان بیوه هستند آن‌ها را هم ما غفلت نکنیم. بتوانیم برای این‌ها همسرانی انتخاب بشود که این‌ها هم سر و سامان پیدا کنندو آنچه که مهم است در شرط دو طرف عقد، مرد و زن داشتن صلاحیت است. قرآن می‌فرماید ﴿ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ ﴾ متاسفانه ما یکی از کارهایی که امروزه رواج پیدا کرده است، مسائل مالی گاهی، گاهی اوقات سواد و رتبه‌های اجتماعی، قومیت‌ها سبب شده است که این‌ها به عنوان شانیت و کفویت مطرح بشود. آنچه که ما از روایات و آیات استفاده می‌کنیم شان و کفو و تراز بودن در ایمان و اخلاق است. اگر کسی صالح باشد کفو کسی است که آن هم صالح است. یک مرد صالح کفو یک زن صالحه است. یک مرد مومن کفو یک زن مومنه است و این را ما در زمان رسول الله داریم که پیامبر جویدر یک سیاه افریقایی که شب‌ها در صفه‌ی حرم رسول الله در مسجد پیامبر صل الله علیه و آله و فاقد مسکن و فاقد خانواده و تهی دست بود، این را رسول الله به خاستگاری یکی از دختران ثروتمند عرب فرستادند که آن هم دختر بسیار وجیه و مومنه و پرخاستگار، اما ازدواج نمی‌کرد و این ازدواج به توصیه رسول الله رقم خورد چون شرایط کفویت در این‌ها بود و مرد مومن بود و صالح بود و با اخلاق بود ولو تهی دست و ولو سیاه افریقایی زن هم با ایمان و با اخلاق بود. لذا معیار را در اسلام ایمان و اخلاق تعریف کرده اند که این دو ویژگی اگر باشد مرد با ایمان و با اخلاق کفو یک زن با ایمان و با اخلاق است و ثروت و شهرت و قیافه و سواد و مراتب اجتماعی و قومیتی‌ها و شهر و روستایی بودن این‌ها نمی‌تواند به عنوان یک معیار از نگاه اسلام دیده شود اگر ایمان باشد و اگر صالح باشند همان طوری که آیه می‌فرماید قطعا زندگی خوبی رقم خواهد خورد.
و نکته‌ی دیگر اینکه فقر نباید مانع از امر ازدواج بشود بعضی‌ها اظهار می‌کنند که ما تهی دست هستیم و دست ما خالی است و ازدواج نمی‌کنیم به خاطر اینکه پول آنچنانی نداریم و یکی از جاهایی که خداوند وعده می‌دهد و تاکید می‌فرماید که من تامین می‌کند. ﴿ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللهُ مِن فَضْلِهِ ﴾ خدا می‌فرماید که خدا شما را غنی خواهد کرد، در بحث ازدواج است که این هراس از فقر هم نباید ما را از این کار خیر بازدارد. قطعا اگر کسی با فقر با خدا توکل کرد و اقدام به ازدواج کرد، خدا اسباب آن را فراهم خواهد کرد که ازدواج سبب وسعت و برکت در زندگی انسان‌ها می‌شود و تحقق وعده‌های الهی هم ناشی از آن فضل بی پایان حضرت حق است؛ که ان شاء الله رقم می‌خورد در حق کسانی که از این پیمان مقدس و از این امر الهی تبعیت می‌کنند. توفیقات همه‌ی عزیزان را از خداوند خواهانیم و امیدواریم که تمامی عزیزان مجرد جامعه ما خداوند به شایسته ترین اسباب ازدواج آن‌ها را فراهم نماید و با یک اعتماد و ایمانی کانون زندگی مشترک را تاسیس کنند و شروع نمایند.
[1] سوره نور / آیه 32
[2] سوره روم/ آیه 21
[3] کتاب سُليم بن قيس الهلالي، جلد ۲, صفحه ۸۶۲
[4] الأمالي (للطوسی), جلد ۱, صفحه ۵۱۸
