قالَ لُقمانُ الحَكيمُ لاِبنِهِ في وَصِيَّتِهِ : يا بُنَيَّ ، أحُثُّكَ عَلى سِتِّ خِصالٍ ، لَيسَ مِنها خَصلَةٌ الاّ وهِيَ تُقَرِّبُكَ إلى رِضوانِ اللّه ِ عز و جل ، وتُباعِدُكَ مِن سَخَطِهِ :
الاُولى : أن تَعبُدَ اللّه َ ، ولا تُشرِكَ بِهِ شَيئا .
وَالثّانِيَةُ : الرِّضا بِقَضاءِ اللّه ِ فيما أحبَبتَ وكَرِهتَ .
وَالثّالِثَةُ : أن تُحِبَّ فِي اللّه ِ وتُبغِضَ فِي اللّه ِ .
وَالرّابِعَةُ : تُحِبُّ لِلنّاسِ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ ، وتَكرَهُ لَهُم ما تَكرَهُ لِنَفسِكَ .
وَالخامِسَةُ : تَكظِمُ الغَيظَ ، وتُحسِنُ إلى مَن أساءَ إلَيكَ .
وَالسّادِسَةُ : تَركُ الهَوى ومُخالَفَةُ الرَّدى
لقمان یک پسر دارد، به این پسر نصیحتهای زیادی کرده. که تاریخ نقل کرده، نصیحتها، نصیحتهای ناب است.
لقمان میگوید: پسرم، اگر اینها را رعایت کردی، اینها تو را به رضوانالله نزدیک میکند وتُباعِدُكَ مِن سَخَطِهِ: تو را از سَخَطِ خدا دور میکند.
اولین ویژگی: أن تَعبُدَ اللّه َ ، ولا تُشرِكَ بِهِ شَيئا. میخواهی به رضوان خدا نزدیک بشوی، خدا را بپرست. عبادتی که شرک در آن نباشد. عبادت خالصانه نه عبادت مشرکانه. این نکتهی اول. هر کسی میخواهد عاقبت بخیر شود، بندگیِ خدا را یادش نرود.
دوم لقمان میگوید: الرِّضا بِقَضاءِ اللّه ِ فيما أحبَبتَ وكَرِهتَ. اگر میخواهی به رضوان الهی نزدیک بشوید، به قضاء الهی و قضا و قَدَرِ خدا راضی باش. نسبت به آن چیزهایی که دوست میداری و نسبت به آن چیزهایی که دوست نمیداری. ببینید، یک سری مقدّراتی خداوند دارد که یک وقت ماها نمیپسندیم. قرآن هم میفرماید: «وَ عَسَی أنْ تَکْرَهُوا شَیئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُم وَ عَسی أنْ تُحِبُّوا شیئاً و هُوَ شَرٌّ لَکُم» (سوره بقره/ آیه 216) یک چیزهایی را دوست میدارید شرّ است برایتان و یک چیزهایی را دوست نمیدارید که خیر است برایتان. راضی باشیم به قضاء الهی؛ چه در اموراتی که دوست میدارید و چه در اموراتی که دوست نمیدارید. این نصیحت دوم.
نصیحت سوم: وَالثّالِثَةُ : أن تُحِبَّ فِي اللّه ِ وتُبغِضَ فِي اللّهِ. لقمان گفت پسرم، اگر میخواهی به خدا نزدیک بشوی، هر چه را که دوست میداری، برای خدا دوست بدار. و معنای بغضِ تو برای خدا باشد. فاصله میگیرید، برای خدا فاصله بگیرید و اگر محبت هم میکنید، برای خدا محبت کنید. یعنی کارهایت رنگِ الهی به خودش بگیرد.
چهارم لقمان گفت پسرم! تُحِبُّ لِلنّاسِ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ ، وتَكرَهُ لَهُم ما تَكرَهُ لِنَفسِكَ. برای مردم، آنچه را دوست بدار که برای خودت دوست داری، و برای مردم مَپَسند آنچه را برای خود نمیپسندی.
پنجمین مطلب؛ حضرت لقمان فرمود: پسرم: تَكظِمُ الغَيظَ ، وتُحسِنُ إلى مَن أساءَ إلَيكَ. اگر میخواهی به خدا و رضوان الهی نزدیک بشوی، خشم و غضبِ خودت را کنترل کن و به کسانی که به تو بدی کردهاند، تو خوبی کن. این اخلاق پیغمبر بود.
و ششم: لقمان فرمود: تَركُ الهَوى: اگر میخواهی به رضوانالله نزدیک بشوی، از هویپرستی فاصله بگیر، تَركُ الهَوى ومُخالَفَةُ الرَّدى: از پستیها دور شو. از هر کاری که آدم را پست میکند و پایین میآورد، از اینها فاصله بگیر و جدا شو. (كنز الفوائد : ج 2 ص 164 ، أعلام الدين : ص 154 )