یکی از آثار مهم حج، همین تهذیب نفوس و پرورش اخلاق است. که انسان‌ها می‌روند، قدمگاه اولیاء را می‌بینند، سنت ابراهیم، سنت هاجر، سنت اسماعیل را می‌بینند. و این آموزه‌های ارزشمندی که در حج است. که آقا امام زین‌العابدین بیان فرموده‌اند به شکلی. و دیگر ائمه فلسفه‌هایی گفته‌اند که این‌که می‌گویند بیا روزِ عیدِ قربان قربانی کن، خنجر بر حنجرِ این ذبیحه بِکِش، یعنی از این به بعد، خنجر بر حنجرِ حرص بِکِش. حاجی! دیگر حریص نباش. حاجی، این، پیام دارد. آمده‌اید جایی که ابراهیم برای خدا، فرزندش را به مسلخ آورد. ما برای خدا چه قدر حاضریم هزینه کنیم؟ من اگر رفتم حج، باید یاد بگیرم که حتی عزیزترین فرصت‌ها و امکانات را اگر لازم شد، برای خدا هزینه کنم. این پیام حج است.
و پیام‌های متعددی که در خودِ حج است؛ در طواف، در سعی، در عرفات، در منا، در مشعر، در همه‌ی این‌ها جزءجزء آ ن را ائمه متذکر شده‌اند. آن آثار سیاسی حج که اجتماعات عظیم مسلمان‌ها دورِ هم جمع می‌شوند و فرصت بسیار بالایی است برای تحویل قلوب مسلمان‌ها و آثار علمی و فرهنگی، که بی‌زحمت خدا دعوت کرده از سراسر دنیا، مردم جمع می‌شوند و مسلمان‌ها گِرد هم می‌آیند. این باید برکات علمی و فرهنگی برای عالم اسلام داشته باشد. ضمن این‌که بحث اقتصادی هم هست و مسلمان‌ها همدیگر را بشناسند و ظرفیت‌هایشان را بفهمند. توانمندی‌های یکدیگر را بشناسند و تقویت کنند یکدیگر را در این مسئله‌ی حج.
