بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد الله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبیّنا حبیب اله العالمین اباالقاسم المصطفی محمد و علی أهل بیته الأئمة الهداة المهدیِین المکرّمین لا سیّما بقیّة الله المنتظر حجة ابن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف.
قال الصادق علیهالصلاة و السلام: «مَنْ سَرَّهُ اَنْ یَکُونَ مِنْ اَصْحابِ الْقائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ، وَلْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الأَخْلاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ» (بحارالأنوار/ ج 52/ ص 140)
« مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهَذَا اَلْأَمْرِ كَمَنْ هُوَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ» (محاسن/ جلد 1/ ص 174).
عرض سلام و احترام محضر عزیزان بیننده و شنوندهی عزیز؛ سخن پیرامون وظایف منتظران در حوزهی وظایف فردی بود که هر فردی نسبت به وجودِ مقدس امام عصر، چه وظایفی را دارد.
در ادامهِی مباحث گذشته، در یک مقولهی دیگری باب سخن را با شما عزیزان آغاز خواهیم کرد، که یک منتظر بهعنوان وظیفهی فردی خودش، در حوزهی رفتار، چگونه رفتاری را باید پیش بگیرد که بتوانیم به او «منتظر» بگوییم.
حدیثی را که از فرمایشات امام صادق تقدیم شد و ذکر گردید، در این حدیث امام صادق علیهالسلام میفرمایند هر کسی که شادمان و خشنود میشود از اینکه از یاران امام زمان قرار بگیرد و در زمرهی یاران حضرت باشد، باید انتظار بِکِشد و منتظر باشد. بعد امام میفرمایند این انتظار را در حوزهی رفتار، امام دو ویژگی را برای این انتظار یاد میکنند: «وَلْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الأَخْلاقِ» تلاشش بر این باشد که اول پارسایی را و پاکدامنی را و دوری از گناه را پیشهی خود سازد. و نکتهی دوم، امام میفرمایند اخلاق شایسته را برای خودش رقم بزند.
عزیزان، امروز پاکترین انسان روی کرهی زمین، وجودِ مقدس ولیّ عصر است. و خوشاخلاقترین انسان، صاحبالزمان است. و نوعِ نمایندگان الهی هم همین طور بودند. انبیاء و اولیاء و ائمهی معصومین، اینها در پاکی و درستی و راستی، و در اخلاق شایسته، الگوی جامعهی خود بودند و برجستهترین انسانها در زمانِ خودشان بودند. امام صادق میفرماید: « وَلْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحاسِنِ الأَخْلاقِ».
« مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ» اگر کسی فوت کرد و مُرد ولی با این ویژگی فوت کرد که انسانی پاک بود و با ورع بود و اخلاق شایسته داشت، حضرت میفرماید ولو اینکه از دنیا رفته و فوت کرده، «كَمَنْ هُوَ مَعَ اَلْقَائِمِ فِي فُسْطَاطِهِ» ؛ همانند کسی است که در خیمهی امام زمان، با امام زمان حاضر است و زنده است؛ گرچه جسمِ او زیرِ خاک دفن شده، اما او در زمرهی زندگان به حساب میآید آن هم زندهای که در معیّت امام زمانِ خودش به سر میبرد.
در این حدیث شریف، دو نکته را امام در حوزهی رفتار اشاره میفرمایند که حائز اهمیت است، نکتهی اول، رعایت ورع و پاکدامنی است. خدا رحمت کند علامهی فیض کاشانی را که:
گفتم که رویِ خوبت از من چرا نهان است
گفتا تو خود حجابی ورنه رُخَم عیان است
علتِ ندیدنِ امام زمان و ارتباط نداشتنِ با حضرت، همان کاهشِ ورع و تقوا و پرهیزگاری در رفتارها و کردارهای مردم است. ما در روایات اهلالبیت وقتی دقت میکنیم ورع را بهعنوان یک شاخصهی کلی و شرط قبولی برای اعمال یاد کردهاند که کسانیکه رعایت ورع میکنند و پاکدامنی را سیرهی خود قرار میدهند، در روایات داریم که اینها در زمرهی منتظرانِ امام زمانند.
سخنی را از رسول خدا بنده تقدیم کنم محضر عزیزان؛ که پیامبر فرمود: « الوَرَعُ سَيِّدُ العَمَلِ» آقایِ همهی کارها، ورع و پاکدامنی و دوستی است و دوری از گناه. بعد حضرت فرمود: « مَن لَم يَكُن لَهُ وَرَعٌ يَرُدُّهُ عَن مَعصيَةِ اللّه تعالى إذا خَلا بها» اگر کسی وَرَعی نداشت و آن قدرت ترکِ گناه را در خودش ایجاد نکرده بود که وقتی خلوتی برای او فراهم میشود و در خلوت قرار میگیرد، از نافرمانیِ خدا خودش را حفظ نکند. اگر کسی چنین نبود، «لَم يَعبَأِ اللّه ُ بسائرِ عَمَلِهِ» خدا به بقیهی اعمال او توجهی نخواهد کرد.
عزیزان، آنچه که از این روایت استفاده میشود شرط قبولیِ اعمال است، ورع است. و آنچه که خدا پاداش میدهد به عبادات ما، نمازِ ما، روزهی ما، حجِ ما، انفاقِ ما، صلهی رحمِ ما، به اعتبارِ آن دوریِ از گناه است. اگر کسی واجباتی را انجام بدهد اما نافرمانیِ خدا را هم کنار نگذارد، طبق این حدیثِ شریف، اثری از آن کارهای نیکِ خودش نخواهد دید؛ چون دوریِ از گناه، در رفتار و گفتار او مشاهده نمیشود.
در ادامهی حدیث پیامبر فرمود: « فذلكَ مَخافَةُ اللّه ِ في السِّرِّ و العَلانِيَةِ» انسانهایی که با ورعاند، از خدا میترسند در خلوت و جَلوَت. اینها در همه حال، خدا را در نظر میگیرند. محیطِ خلوت باشد، نافرمانیِ خدا نمیکند. مسافرت باشد، در جمعِ مردم باشد، در هر حالی، در هر وضعی، در بازار، در اداره، در دانشگاه، در حوزه، در خانه، تنها با مردم، از خدا میترسد و حرمتِ خدا را فراموش نمیکند.
«و الاقتِصادُ في الفَقرِ و الغِنى» از برکاتِ پارسایی و ورع و دوری از گناه این است که انسان، چه تهیدست باشد و چه توانگر و فراخدست باشد، رعایت اعتدال را در زندگی اقتصادیاش فراموش نمیکند. نه اهل اسراف است و اهل تبذیر است و نه اهلِ تُندرَوی است و نه اهل کُندروی است. اگر ندارد، در نداری گناه نمیکند. اگر هم دارد، با داشتنِ اموالش، اسراف نمیکند.
«و العَدلُ عِندَ الرِّضا و السُّخطِ» (كنز العمّال : 7299). انسانهایی که با ورع هستند که پیامبر، سیّدِ عمل را «ورع» نام میبرد، اینها در حالاتِ رضایت و غضبشان هم خدا را فراموش نمیکنند. یارانِ امام زمان، به چنین حالتی میرسند که اینها در عصبانیت و در خشنودی، حریم خدا را نمیشکنند و در همه حال، معتدلاند. مردم معمولاً در عصبانیت، در خوشحالی، حالاتشان فرق میکند. انسانهایی که ورع دارند، در همه حال از چهارچوب وظایف خودشان نسبت به پروردگار، تجاوز نخواهند کرد.
امیدواریم که انشاءالله بتوانیم این ورع را، که یکی از ویژگیهای منتظران امام زمان یاد شده، در زندگی لحاظ کنیم.
توفیقات همهی عزیزان را از خداوند منّان خواستارم، والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.