بسماللهالرحمنالرحیم
الحمدلله ربالعالمین وصلی الله علی سیّدنا و نبیّنا حبیب إله العالمین أباالقاسم المصطفی محمد و علی أهل بیته الأئمة الهداة المهدیین المکرّمین لا سیّما بقیةالله المنتظر حجة ابن الحسن العسکری عجلالله تعالی فرجه الشریف.
با عرض سلام و احترام و ادب محضر همهی عزیزان. در ادامهی بحث گذشته، در تمسک به کلام نورانی حضرت ولیعصر ارواحنا لهالفداء، با موضوعیت سبک زندگی برای تمام اقشار و طبقات اجتماعی، نسبت به این فرازِ فرمایش حضرت «وَ تَفَضَّلْ عَلَی عُلَمَائِنَا بِالزُّهْدِ وَ النَّصِیحَةِ» که وجود مقدس حضرت ولیعصر برای دانشمندان جامعهی اسلامی، دو چیز را از خداوند تقاضا میکند: اول زهد را و دوم، نصیحت و خیرخواهی را.
در بحث نصیحت، این آیهی شریفه را اشاره کنیم که قرآن میفرماید: «أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّي وَ أَنَا لَكُمْ ناصِحٌ أَمِينٌ» (اعراف/ 68) که کلام حضرت هود است که من مأمورم رسالت الهی را به شما مردم منتقل کنم و من انسانی خیرخواه، دلسوز و امانتدارم.
یکی از ویژگیهای تمامی انبیاء و سفراء الهی، همین ویژگی «نُصح» و خیرخواهی است که در همهی شخصیتهای الهی، انبیاء و اولیاء، وجود داشته که صفت نصیحت و صفت خیرخواهی، در وجود همهی شخصیتهای الهی ما میبینیم. خیرخواهی به این معنا که ما مصلحت مردم را، حال مردم را، مثل خودمان بنگریم. انسان دلسوز و انسان خیرخواه، دیگران را از خود جدا نمیبیند و دیگران را مثل خود مینگرد.
در بحث خیرخواهی، علی علیهالسلام میفرماید: «الْمُؤْمِنُ غَرِیزَتُهُ النُّصْحُ»، انسانهای مؤمن، ذات اینها و غریزهی اینها با خیرخواهی عجین شده. یعنی انسان مؤمن، اگر سخنی هم میگوید و کاری هم میکند، برمبنای آن خیرخواهی و علاقهمندی به افراد است.
در سخنی، وجود مقدس رسولالله میفرماید انسانهای خیرخواه، چند ویژگی دارند: 1- انسانهای دلسوز و خیرخواه، «یَقْضِی بِالْحَقِّ». اینها همیشه قضاوتشان و رأی و سخنشان به حق است. 2- «لَا یَعْتَدِی عَلَى أَحَدٍ»: اینها هیچگاه به کسی ستم نمیکنند. آن کسی که دلسوز واقعی است و خیرخواه واقعی است، در مسیر زندگی، به کسی ستم نمیکند. برای دیگران آن را میپسندند که برای خود میپسندند و آنچه را که برای خود نمیپسندند، برای دیگران هم نمیپسندند. این نشانهی خیرخواهی است که ما، دیگران از خود جدا نبینیم. علماء باید چنین باشند. دانشمندانِ ما، در همهی عرصههای علمی، در علوم ادیان، در علوم ابدان، در فقه، در اصول، در منطق، در طبابت، در صنعت، تمام کسانی که دارای علم و دانش و آگاهی هستند، نگاهشان باید به مردم و جامعه این باشد. مردم را از خود جدا نبینند. ظلم نکنند و کارهایی هم که انجام میدهند، منفعت و مصالح دیگران را هم در نظر بگیرند.
جملهای از فرمایشات امیرالمؤمنین در بیان اینکه خیرخواهترینِ انسانها چه کسانی هستند؟ امیرالمؤمنین میفرماید: «إنّ أنصَحَ النّاسِ أنصَحُهُم لِنَفسِهِ، و أطوَعُهُم لِرَبِّهِ». خیرخواهترینِ انسانها کسانی هستند که اول برای خودشان دلسوزی دارند. عزیزان این نکتهی لطیف را دقت بیشتری بفرمایید. ما در جامعه شاهدیم انسانهایی که نسبت به خودشان دلسوزی ندارند. برای خودشان دل نمیسوزانند. خب قطعاً اینها انسانهای خیرخواهی نیستند. کسی که برای خودش ارزش قائل نیست، چگونه میتواند برای دیگران ارزش قائل باشد و چگونه میشود به او حساب باز کرد.
زمانی، جوانی، با پدر و مادرش اختلاف داشت. پدر و مادرش این جوان را نزد ما آوردند. خیلی پدر و مادر از دستِ این جوان رنجیدهخاطر بودند و پدر با یک ادبیات تندی با این پسر صحبت میکرد که من خجالت کشیدم از این نوع سخنگفتنِ پدر با این فرزند. به پدر و مادر گفتم شما از اتاق خارج بشوید، من با این پسرِ شما یک چنددقیقهای، تنهایی صحبت کنم. وقتی که اینها خارج شدند، به این پسر گفتم که آقا، شما چه چیزی در زندگی برایت ارزش است؟ گفت: هیچ چیز. گفتم: چه کسی برایت محترم است؟ گفت: هیچ کس. گفتم: خودت چی؟ گفت: من برای خودم هم ارزش قائل نیستم. گفتم: پس شما انتظار نداشته باش که پدر و مادر برای تو ارزش قائل بشوند. تو در حقّ خودت داری ظلم میکنی. تو برای خودت هم پایگاه و ارزشی قائل نیستی. این صفت، صفت خوبی نیست که ما، نسبت به خودمان ظلم کنیم. خیرخواهترینِ انسانها کسانی هستند که اولاً، نسبت به خودشان خیرخواهی دارند. «أنصَحُهُم لِنَفسِهِ، و أطوَعُهُم لِرَبِّهِ». انسانهای خیرخواه را اگر شما میخواهید بشناسید، امیرالمؤمنین میفرماید آنهایی که اطاعت خدا را بیشتر انجام میدهند، چون از خدا حساب میبرند و چون مطیع خدا هستند، به احترام بندگی، ظلم نمیکنند، خطا نمیکنند و این، یک حقیقیت است.
امروز ما در جامعه نوع آسیبهایی که داریم مشاهده میکنیم، از افرادی مشاهده میکنیم که از ارزشهای اخلاقی و دینی فاصله
گرفتهاند. به همان اندازه که فرد از ارزشهای دینی دور شده، به دامن رذائل اخلاقی پیوسته و افتاده. لذا انسانهای خیرخواه را امیرالمؤمنین میفرماید کسانی هستند که برای خودشان اولاً دلسوزی دارند و فکر خودشان هستند. قرآن میفرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا» (تحریم/6). ای مؤمنین! اول به دادِ خود برسید بعداً خانوادهی خودتان. این نشانهی خیرخواهی است.
و مطیع خدا باشیم. آن کسی که اهل انجام واجبات نیست و بندگی خدا را کنار گذاشته، نمیشود رویِ این حساب باز کرد. خانم جوانی به من تماس گرفت و گفت: یک خواستگاری برای من آمده، همه چیزش خوب است اما دو تا عیب کوچک دارد. گفتم: چه عیبی؟ گفت: اول نماز نمیخواند و دوم شراب میخورد. گفتم: خانم، الحمدلله که ما نَمُردیم و عیب کوچک را هم فهمیدیم!
این شخص، دو تا عیب بزرگ دارد! کسی که خدا برایش اهمیت ندارد و کسی که نافرمانی خدا را در شرب مشروبات میکند که در روایت داریم، کسی که شراب میخورد اگر به خواستگاری دختر آمد، دختر به او ندهید. تو این را عیب کوچک حساب میکنی؟ این فردی که خدا برایش اهمیت ندارد، در آیندهی زندگی، تویِ همسر چگونه برای او اهمیت خواهی داشت؟ این کسی که نافرمانی خدا میکند و از قدرت لایزال الهی هراس ندارد، از شما میترسد؟! و در عرف ما میگویند: بترس از کسی که از خدا نمیترسد. آن کسی که حرمت خدا را شکسته، قطعاً حرمت خلق خدا را هم خواهد شکست.
عرضم را به پایان برسانم با این جملهی نورانی از رسول خدا که پیامبر فرمودند: اگر کسی تضمین کند پنج چیز را، من بهشت را برای او تضمین میکنم. «مَنْ يَضْمَنْ لِي خَمْسا أَضْمَنْ لَهُ اَلْجَنَّةَ». پیامبر فرمود اول، اگر کسی تضمین کند که خیرخواه خدا باشد یک، خیرخواهِ دینِ خدا باشد دو، خیرخواهِ قرآن باشد سه، خیرخواهِ منِ پیغمبر باشد چهار، و خیرخواه و ناصحِ جماعت مسلمین باشد. این صفات اگر در کسی بود، رسولالله میفرماید بهشتش را من تضمین خواهم کرد.
توفیقات همهی عزیزان را از خداوند خواهانم. والسلام علیکم ورحمةالله و برکاته.