یک کد از امیرالمؤمنین (ع) به شما میدهم. این حدیث، از احادیثی است که باید همیشه انسان به یاد داشته باشد. مواظب باشید کلاه سرتان نرود. بعضی میگویند: ما دلسوز شما هستیم، خیرخواه شما هستیم. اما شما مواظب باشید فریب نخورید.
امیرالمؤمنین (ع) میفرماید: إنّ أنصَحَ النّاسِ أنصَحُهُم لِنَفسِهِ. و أطوَعُهُم لِرَبِّهِ. خیرخواهان واقعی دو نشانه دارند. ایشان میفرماید: دلسوزترینِ مردم، خیرخواهترینِ مردم کسی است که اول، دلش برای خودش بسوزد. کسی که برای خودش ارزش قائل نیست، برای تو هم ارزشی قائل نخواهد بود.
گاهی اوقات، جوانان دلسوخته و عشقباخته میگویند: اگر کارم مثلاً با این خانم نشد، خودم را میکشم. اصلاً روی این جوان نمیشود حساب باز کرد. کسی که برای جان خودش ارزش قائل نیست، چطور برای دختر مردم ارزش قائل میشود.
بعضی برای خودشان دل نمیسوزانند اما انتظار دلسوزی از طرف مردم را دارند.
در همین شیراز، خانمی به من تماس گرفت و گفت: مبلغی پول در یکی از بانکهای شیراز سپرده کردهام و خمس آن را ندادهام. اگر فوت کردم، شما در جریان باشید و ورثه باید خمس آن را بدهند. گفتم: چرا خودت خمس آن را نمیدهی؟!
گفت: حاج آقا این پول را نمیشود از بانک گرفت!
گفتم: چرا نمیشود! کدام بانک است که چنین قانونی دارد. من همراهِ شما میآیم و صحبت میکنم که پولتان را به شما بدهند.
گفت: حاج آقا میگویند یک مبلغی از این پول، کم میشود و بعد مابقی را به من میدهند.
گفتم: خب، چه کار میخواهی بکنی؟ (این خانم، ورثهی درجه اول نداشت و ورثهی او، خواهر و برادرانش بودند).
گفت: من اگر فوت کردم، به این ورّاث من بگویید که خمس این پول داده نشده. من به آنها گفتم ولی شما هم یادآوری کنید.
گفتم: خانم! من یک چیزی را میدانم و به شما میگویم که در قیامت به من نگویید چرا به من نگفتهای. یقین بدان اگر ورثهی تو، ورثهی خلفی باشند، نباید خمس را بپردازند.
گفت: چرا؟
گفتم: چون خودت، دلت برای خودت نمیسوزد. سودِ بانکی برای شما، از آخرت هم مهمتر است.
بعضی از ما، دنیا برایمان از آخرت مهمتر است. پول برایمان از ایمان مهمتر است. مشتری برایمان از نماز اول وقت مهمتر است. سرگرم مشتری میشویم و نماز را بعداً میخوانیم و دلمان برای خودمان نمیسوزد.
خدا به پیغمبر (ص) میفرماید: قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ ناراً[1]؛ رسول ما! اول به خودت برس. اول مشکلات خودت را حل کن.
مدتی گذشت و این خانم فوت کرد. حسب وظیفهای که داشتم، به یکی از ورّاث زنگ زدم و گفتم: خواهر شما، پول زیادی را در یکی از بانکها سپرده کرده و خمس این پول را نپرداخته و به ما هم گفته بود که به شما اطلاع بدهم.
اگر میخواهید پول آن مرحومه را تقسیم کنید، ابتدا بدهی خمسیاش را بپردازید و بعد پول را تقسیم کنید.
آن وارث که برادر آن مرحومه هم بود گفت: خواهر من، سالهای آخر عمرش خیلی عقل درستی نداشت و هذیان میگفت! شما هم خیلی نگران نباشید.
مردم! تا هستید، کار کنید. بارها من وصیتنامههای پاره شده را دیدهام که اصلاً به آنها عمل نمیشود. البته این افراد هم مسئول هستند. اگر خودتان کارتان را انجام ندادید و به ورثه محول کردید، ورثه اگر مثل خودتان باشند که نباید به آن عمل کنند.
امیرالمؤمنین علی (ع) میفرماید: دلسوزترینِ مردم، کسانی هستند که اول دلشان برای خودشان میسوزد.
دومین نشانهی انسان واقعی از زبان امیرالمؤمنین علی (ع)، أطوَعُهُم لِرَبِّهِ است؛ یعنی انسان دلسوز، کسی است که از خداوند حساب میبرد. مرد، کسی است که مطیع خدا و پروردگار باشد. کسی که مطیع پروردگار است، ظلم نمیکند.
[1] سوره تحریم، آیه 6