امام صادق میفرمایند حاجیها سه دسته هستند. و هر سه دسته هم بهره میبرند اما ببینید تفاوتها چه قدر است!
بعضیها میآیند دنیا و آخرتشان را تضمین میکنند و برمیگردند. اینها اوج حج است. و رَقَبهی خودشان را، یعنی گردنِ خودشان را از آتش نجات میدهند و برمیگردند؛ یعنی با عاقبتبخیری و سعادتمندی برمیگردند. این بزرگترین پاداشی است که یک حاجی میتواند بگیرد.
دستهی دوم، کسانی هستند که میروند و گذشته را صاف میکند میگویند از این به بعدش را باید مراقب باشیم. اینها یک مقدار تلاشهایشان کمتر است.
دستهی سوم هم که رفتهاند، فقط برای اینکه بروند و ببینند. من خودم دیدم آدمی که میگفت: آمدهام اینجا ببینم چه خبر است...
چه خبر است، نه اینکه تربیت بشوند؛ بلکه بنایی ببینند، دیواری ببینند، صحرایی ببینند. برای این آمدهاند.
دنبال مناسک نبود و دنبالِ معارف نبود. اینها هم خدا زیرِ بار منّتشان قرار نمیگیرد. امام صادق میفرماید کفِ حج، حاجی وقتی میرود تا وقتی که برمیگردد، خدا مال و زندگی و اموالش را نگه میدارد تا برگردد. به او میگویند: سمتِ ما آمدهای؟ ما نگه میداریم و دنیایت را نگه میداریم تا وقتی که برگردی و بعد تحویلت میدهیم. این حداقلی است. حداکثری آن است که فِكاك رَقَبَة از آتش اتفاق میافتد.