استاد حدائق روز دوشنبه 3 بهمن 1401 در مسجدالنبی(ص) شیراز به بیان این مبحث که « چرا بعضی از جوان ها از دین فاصله می گیرند؟» پرداختند.
جهت مشاهده ویدئو اینجا کلیک کنید
بسم الله الرحمن الرحیم
قال سیدنا و مولانا محمد بن علی الباقر«اَلْكَمَالُ كُلُّ اَلْكَمَالِ اَلتَّفَقُّهُ فِي اَلدِّينِ وَ اَلصَّبْرُ عَلَى اَلنَّائِبَةِ وَ تَقْدِيرُ اَلْمَعِيشَةِ»[1]
بحثی را در جلسات گذشته خدمت برادران عزیز و خواهران محترمه تحت عنوان عوامل دین‌گریزی در آیات و روایات و گاهی اوقات فاصله گرفتن بعضی از جوانان عزیز ما از ارزش‌های دینی، هفته‌ی گذشته یکی از عوامل را اشاره کردیم، محیط یکی از عوامل تأثیرگذار در رشد و شکوفایی انسان‌ها و در افت و تنزل انسان‌هاست. اولین محیط خانواده است من الان که در خدمت شما هستم و در بعضی از جلسات هم عرض کردم خانواده در آمریکا سراغ دارم و بچه‌ها متولد امریکا هستند پدر این‌ها می‌گفت نماز شب این‌ها تعطیل نمی‌شود کار کرده است، پدر سرگرم پول جمع کردن نبوده است، بابا اولین رسالت یک پدر و مادر تربیت اخلاقی فرزندان‌شان هست.
همین امروز در دبیرستان‌های دخترانه در بلوار مدرس اجتماعی بود و جلسه‌ای بود در جمع این دانش آموزان بحث نماز بود، باید سمت این‌ها رفت گاهی اوقات پدر بی‌انصاف حرف نمی‌زند و مادر بی‌توجه سخن نمی‌گوید، دانش آموز در اولیات مسائل دینی‌اش معطل است خب این‌ها فردا در جامعه بشوند مسئولین ما، کار من و شما فردا دست این‌هاست. با اینکه بنده خودم اشتغالاتم زیاد است ولی احساس تکلیف می‌کنم و همه مسئول هستیم و قیامت هم باید همه جواب بدهیم. در این جمع رفتم و سخنرانی بود و گفتند نماز هم اینجا باشید و اقامه‌ی نماز شد و باز هم من بعد از دو نماز یک صحبتی برای دانش آموز کردم و نسبت به بحث نماز، دیدم یک چندتا از این دانش آموزان آمدند و گفتند: حاج آقا ما ایام اعتکاف می‌خواهیم به اعتکاف بروند ولی مسئولین ما مخالفت می‌کنند، گفتم: مسئول دبیرستان شما کیست؟ و آنها معرفی کردند و دیدم یک خانم چادری و متدینه است و گفتم: خانم این‌ها به اعتکاف می‌خواهند بروند راه را برایشان هموار کنید، گفت: حاج آقا تعطیلات زیاد خورده باید سرکلاس بیایند، گفتم: اصل تربیت است شما حواستان نیست. رئیس ناحیه هم بود، گفتم: در 4 جای قرآن خدا واژه‌ی تربیت و تعلیم با هم ذکر کرده است و در سه جا از این 4 جا گفته است اول تربیت، آخه ما که نباید کاسه‌ی داغ‌تر از آش باشیم، نماز و حجاب داریم ولی در رفتارمان جور دیگری عمل می‌کنیم. گفتم: خانم باید از این دختر تقدیر کنی و تشویقش کنید که دانش آموزان دیگر به اعتکاف رو بیاورند، این دانش آموز سه روز در مسجد به عبادت می‌پردازد این جوان پالایش می‌شود و واکسینه می‌شود، ما از این فرصت‌هایی که خدا برای‌مان فراهم کرده است استفاده نمی‌کنیم، الان ماه رجب است خدا یک سفره‌ای پهن کرده است به نام رجب، زندگی‌تان و نفس‌تان و عبادت‌تان در این ماه، شعبان، رمضان مثل ماه‌های دیگر نیست. یک فرصت طلایی دارید گاهی اوقات دیدید تجار در یک اوقات خاصی یک تخفیف ویژه می‌گذارند، خدا دوست دارد بنده‌ها به بهشت روند رجب، شعبان را سر راه بندگان قرار داده است، ادعیه و اعمال این ماه و روزه‌ی این ماه و لیلة الرغائب این ماه، در روایت داریم در کل سال فقط یک شب تمام ملائکة الله در مسجد الحرام می‌آید آن هم لیلةالرغائب است و با آن امتیازاتی که خدا قرار داده است، حالا این فرصت‌هایی که خدا فراهم کرده است ما نمی‌گذاریم جوان‌ها استفاده کنند، مدیر و مسئولین گفتم این‌ها را کمک کنید ولو اینکه به این دانش آموزان بگویید به اعتکاف بروید ما مجازی استاد برای‌تان فراهم می‌کنیم ارزش دارد، مدام می‌گوییم جوان‌ها از دست می‌روند و الان این جوان سرخط می‌آید ما راه را برایش باز نمی‌کنیم، محیط مؤثر است، محیط اعتکاف سازنده است حالا من از روایت امام باقر عرض می‌کنم در مسجد آمدن چی به شما می‌دهند، خدمت کردید خدمت به خودتان میکنید. مردم هر قدم خیری که بر می‌دارید به خودتان خدمت میکنید، نماز می‌خوانید و روزه می‌روید یا حج می‌روید یا خمس می‌دهید به خودتان خدمت میکنید خدا که بی‌نیاز از کار من و شما هست، حالا این مسجد آمدن‌ها چه اتفاقی می‌افتد مثلا شرکت در نماز جماعت چیست؟ من از صاحب امروز آقا امام باقر یکی یا دو تا مطلب یادداشت کردم عرض کنم، مسجد محیط تربیتی است، آقا و حاج آقا دست یک جوان را هم بگیر بیاور، خانم شما هم یک دختر با خودت بیاور، بعد هم بین خودت و خدا بگو خدایا کاری که از من بر می‌آید آوردنش به خانه‌ی شماست بقیه‌اش با شماست. محیط خیلی سازنده‌س اولین محیط، محیط زندگی خانوادگی است، پدر و مادرها در سلامت خانواده مسئول هستند در سلامت درون خانواده، ماها الگو هستیم، بعد محیط اجتماعی و تأثیر گذار است این که اسلام می‌گوید: در جامعه اگر منکر دیدید، منکر با فحشاء فرق می‌کند، فحشاء یعنی گناهان بزرگ پنهانی و منکر گناهان بزرگ آشکار. قرآن می‌گوید اگر منکر دیدید جلوش را بگیرید نهی از منکر، در جامعه همه‌تان زندگی میکنید این جامعه اگر مسموم شد حاجی نماز شب‌خوان تو هم مسمومی می‌شوی، نکبت کار او شما را هم می‌گیرد، نکبت کار او سبب می‌شود که نظم به هم بخورد شما هم گرفتار این بی‌نظمی‌های طبیعت می‌شوید زلزله می‌آید یا بلایای دیگر. «اللّهُمَّ اغْفِرْ لِيَ الذُّنُوبَ الَّتِي تُنْزِلُ الْبَلاَءَ،اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِي كُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ»[2] بلاء را کی نازل می‌کند؟ ما. خدایا به ماببخش از آن گناهانی که مرتکب شدیم و آن گناهانی که ما انجام دادیم بلاء نازل می‌کند، ما داریم شهر را به هم می‌زنیم، پس عزیزان این چند نکته را که هم محیط خانوادگی و اجتماعی و محیط کاری و محیط فرهنگی ولی محیط کاری هم باید سالم باشد، من یکی از اعتراضاتی که بعضی از مسئولین دارم همین است و امشب هم اعلام می‌کنم چرا بعضی از مسئولین ما در سلامت مجموعه‌های دولتی کار نمی‌کنند، البته من اینجا تشکر می‌کنم، دو روز قبل آقای استاندار محترم فارس حالا که در کشور یک استاندار باید این کار را بکند؟ بعضی از ماها خواب هستیم؟ شنیدم آقای استاندار در شورا مصوب کردند که ادارات دولتی چند تا را نام بردند کارمندان این‌ها باید محیط را آلوده نکنند، کارمندی که پول نظام جمهوری اسلامی را می‌گیرد و در جامعه‌ی اسلامی کار می‌کند، این خانم با یک وضع آشفته آمده است در اداره کار می‌کند، ما این‌ها را رها کردیم و سراغ مردم کوچه و بازار رفتیم، تو نان خور دولت باید رعایت کنی، آقای اصناف این مغازه‌داری که از تو مجوز گرفته است حق ندارد یک خانم بی‌حجاب را در مغازه بگذارد، بابا این نان نظام اسلامی را می‌خورد از امنیت جمهوری اسلامی و جامعه‌ی اسلامی درآمد کسب می‌کند باید به اصناف‌مان و ادارات‌مان و ارگان‌ها و نهادها و شرکت‌هایمان و هواپیمایی‌مان و اطباء، دفاتر خصوصی‌مان مجوز می‌گیرند و به این‌ها اعلام کنند که محیط را سالم نگه دارند. این دولت می‌تواند این کار را بکند یا نه؟!
حالا این‌ها را غافل شدیم و سراغ مردم رفتیم، خب بله در جامعه حرف می‌زنیم می‌گویند بابا برو منشی فلان مدیر اینجوریه به من می‌گویی؟ پرخاش می‌کند یک بخش از جامعه‌ی ما همین افرادی هستند که با دولت مربوط هستند، چرا یک محیط اداره باید آشفته باشد. چرا محیط یک شرکت آشفته باشد، این آقای پزشک محترمی که در نظام جمهوری اسلامی درآمد کسب می‌کند حق ندارد یک منشی بی‌حجاب در کنار دستش بگذارد و این مجوز نگرفته است؟! مگر این تأییدش نکردند باید ابلاغ کنند آقای محترم، آقای تاجر، آقای کارمند، آقای مسئول کسانی که با دولت کار میکنید محیط‌هایتان باید سالم باشد. وقتی محیط آلوده شد همین می‌شود طرف این آشفتگی‌ها و الودگی‌ها را می‌بیند و بعد هم تذکر قبول نمی‌کنند و بعد می‌گویید چرا روز به روز پسرفت می‌کنیم، محیط کاری باید سالم باشد. می‌گویند دختر من تا دبیرستانی بود نماز می‌خواند پا به دانشگاه گذاشت تارک‌الصلاة شد، خب محیط آلوده است چون استادی که می‌آید مشکل دارد، خب این‌ها را می‌توان جلویش را گرفت این دانش آموز و دانشجو در برابر دولت و نظام تعهد دارد ما اینجا می‌توانیم حرف بزنیم که ما جامعه‌ی اسلامی همه جای دنیا این قاعده هست و هر مملکتی یک قانونی برای خودش دارد و قانون ما که خودسر نیست و ما حرف خدا را می‌زنیم، خواهر محترمه در جامعه و در محیط عمومی رعایت شئونات الهی را بکن، اسلام نمی‌گوید در خلوت مردم مچش را بگیرید و خودتان در قیامت جوابگو باید باشید ولی در اسلام می‌گویند مواظب جامعه باشید که آلوده نشوند، اینجا مسئولین ما یک اهتمام جدی داشته باشند، یکی از نمایندگان مجلس با من تماس گرفت ما می‌ترسیم این آقای استاندار که این تصمیم را گرفتند خرابش کنند، گفتم: غلط می‌کنند تصمیم خداپسندانه است و عقلائی است و ادارات باید سالم محیط را اداره کنند، کسی حق ندارد در کنار خودش یک فرد فاسدگونه‌ای را قرار بدهد این نگاه دین است این کار باید می‌شد ولی متأسفانه دیر انجام شده، محیط‌های فرهنگی ما هم همین‌طور، مجموعه‌های فرهنگی و مساجد از برجسته‌ترین محیط‌ها هستند. این کلیت بحث روی محیط بود.
یک حدیث از امام باقر عرض کنم و جمله‌ی دیگر از فرمایشات ایشان، ببینید جامعه و خودمان را به کمالات برسانیم و کامل بشویم ما گاهی اوقات می‌گوییم فلانی انسان کاملی است حالا بعضی‌ها را دیدید تعبیرشان از کامل بودن سن و سال بالا یا پول زیاد یا دنیای وسیع است پیغمبر فرمود: مردم آنچه دارید امانت است دنیا هم زودگذر است از این امانت‌هایی که دستتان است خوب استفاده کنید فکر نکنید این مال شماست، این لباس الان تن ماست آیا فردا هم هستی بپوشی؟ زمستان دیگر هم هستی استفاده کنی؟ امشب ما در این مسجد هستیم قبل از ماها چه کسانی بودند و بعد از ما چه کسانی هستند. رسول الله فرمود: دنیا گذرگاه است و می‌گذرد از این فرصت‌ها خوب استفاده کنید. خب ما می‌خواهیم در این ظرفیت کامل بشویم و جامعه ایده‌آل باشد یک حدیث از امام باقر است، ایشان فرمود: نشانه‌ی انسان‌های کامل سه چیز است و این را که عرض می‌کنم انشاءالله در همه است و اگر هم نیست عاجزانه از خدا بخواهیم تا نرفتیم به دست بیاوریم این‌ها نشانه‌ی کمال است پول زیاد، سواد زیاد، قدرت و امکانات و زور بازو این‌ها نشانه‌ی کمال نیست، کمال را امام باقر این گونه تعبیر می‌کند،
1ـ «التنبّه فی الدین» آدم‌های کامل کسانی هستند که دین را شناختند، بایدها و نبایدهای دینی را می‌داند واجب و حرام سرش می‌شود، شیطان سرش نمی‌گذارد. یک سالی در مسجدالرسول ماه رمضانی بود بحث ربا در سخنرانی مطرح شد یک کسی آمد و گفت: آقا من سالها ربا می‌خورم نمی‌دانستم، عزیزان حتی باید بیایی پای منبر و شانس من بگویم بعد بفهمی، آیا شما نباید دنبالش بروی و تحقیق کنی؟! ما یک هندوانه می‌خواهیم بگیریم چند تا نظر می‌پرسیم و مشاوره می‌گیریم؟! یک هندوانه. چه پول‌هایی سر سفره می‌آورید چه درآمدهایی بعضی‌ها کسب می‌کنند و دقت نمی‌کنند، آدم کامل یعنی انسان دین شناس، حلال و حرام را می‌فهمد و کلاه سرش نمی‌رود، ما امروز اگر بخواهیم جامعه‌ی ایده‌الی داشته باشیم باید آگاهی دینی بالا برود، روحانیت کی هست؟ نظام جمهوری اسلامی چیست؟ همه‌ی ما باید ملاک‌مان خدا باشد، هر جای عالم رفتید خدا، الان من همینجا اعلام می‌کنم من سراغ دارم جوان در آلمان هر سال خمس مالش را می‌فرستد ایران، آدمی هم داریم که 80 سال از عمرش گذشته و خمس را مسخره می‌کند، تفاوت کجاست؟ تربیت خوب. دین را خوب بشناسی آن سر دنیا هم باشی وظیفه را فراموش نمی‌کنی. ولی یکی از دانش آموزان رفیق ما بود من بعد از گذشت تقریبا 24 سال این آقا را در مکه دیدم و از دوره‌ی راهنمایی که تمام شد تا امروز من ندیدم و دانش آموز فعالی بود، روز 5 یا 6 ذی الحجه در دفترآیت الله مکارم آمدند، خدا رحمت کند آقای ایمانی امام جمعه‌ی اسبق شیراز، ایشان هم حضور داشتند و گفتند خدمت آقای حدائق بروید، این آقا نزد من آمد خب بیست و خورده‌ای سال گذشته بود و قیافه‌ها عوض شده بود و به ایشان گفتم: اسم و فامیل‌تان چیست؟ اسم و فامیل را گفت، گفتم: شما دوران راهنمایی مدرسه‌ی رستاخیز درس نمی‌خواندی که بعد شد قائم؟ گفت: بله، گفتم فلان دبیر و مدیر را می‌شناسی؟ گفت: بله شما چه کسی هستید؟ گفتم: من رفیق تو هستم کنار دستت هم بودیم، من فلانی هستم، بلند شد ما را در بغل گرفت. گفت: چه قدر در این سالها مشتاق بودم خبری داشته باشم و چه قدر دنیای عجیبی است من بعد از 24 سال از آمریکا بیایم حج شما را در مکه ببینم.
این آقا رئیس دانشکده‌ی یک داندانپزشکی در کالیفرنیا و تدریس هم دارند بعد یک توضیحاتی از کارهای خودش داد گفتم: آقای دکتر آنجا چه کار می‌کنی؟ ریاست دانشکده دارم و هفته‌ای یک روز در مطب بیمار می‌بینم و تدریس هم دارم، وضع دین و ایمانت چطور است؟ بابا دین و کمال اول دین‌شناسی است. خدایی که همه چیزتان از اوست خدا را چقدر شناختی و این خدا در زندگی‌تان چقدر نقش پیدا کرده است این مهم است گفتم: آقای دکتر احمد علی مع‌الحق‌فر وضع دین و ایمانت چطور است؟ سوادت بالاست، یک دانشکده را ریاست می‌کنی، مطب هم داری، ایمانت و دینت چطور است؟ گفت: آقای حدائق خدا روشکر می‌کنم 24 سال (این حرف سال 84 مکه است یعنی 17 سال قبل بچه اینطوری تربیت کنید) در آمریکا هستم یک رکعت نماز قضا ندارم. بچه‌هایمان که باسواد شدند دین از دست دادند عزیز من کار نکردید. این بنیادش سست است و نسیم خمش می‌کند، کار کردیم و نتیجه نگرفتیم؟ گفت: 24 سال است آمریکا هستم نماز قضا ندارم، آقایان و خانم‌ها یک چیزهایی تعریف کرد که من پیش خودم گفتم این آقا را قیامت هم خواهید دید، خدا این آقای دکتر رئیس دانشکده‌ی دندانپزشکی کالیفرنیا میزان‌الاعمال همه‌ی دکترها می‌کند.
دو مرکز اسلامی داریم و بچه‌ها را جمع می‌کنیم و کارهای فرهنگی می‌کنیم و از دوران طفولیت فلسفه‌ی نماز را به این‌ها می‌گوییم و در این سفر حجی که آمدیم یک ماکت کعبه‌ای آورده بودند که آموزش مناسک حج را به ما بدهند و روی ماکت آموزش دادند و بچه‌هایمان را آوردیم که ببینند و لذت شیرینی طواف دور این ماکت را بچشند که بعد بزرگ شدند خودشان راحت بتوانند انجام بدهند. حالا بچه می‌خواهد نماز بخواند والدینش می‌گوید تو دهانت بوی شیر می‌دهد نمی‌خواهد نماز بخوانی. جوانی به من گفت: شب‌ها که بلند می‌شود پدرم ناراحت است و می‌گوید بگیر بخواب مگر تو خواب نداری؟ به جای اینکه دست این بچه را ببوسد و بگوید فدایت بشوم که نماز شب می‌خوانی می‌زنی در ذوقش این تربیت‌های غلط است.
بعد البته به من گفت: آقای حدائق می‌دانید این‌ها را مدیون چه کسی هستم؟ این سلامت دین و ایمانم و اعتقادم. گفت: حاج آقای سیف زنده است؟ گفتم: بله، تو برگشتی ایران از قول من به ایشان سلام برسان و بگو یک شاگردی تربیت کردی گرچه من سه سال در مدرسه‌ی ایشان نبودم و از مقطع دبیرستان به آمریکا رفتم، ببینید محیط سالم، مدیری که سرخط است و معلم‌ها دلسوزی کند شاگرد این می‌شود، ببینید وقتی محیط می‌گویم همه‌ی قسمت‌های جامعه، محیط‌های آموزشی ما و محیط اقتصادی ما، محیط‌های فرهنگی ما و اداری ما این‌ها باید سلامت داشته باشند تا خروجی‌اش انسان کامل باشد.
ما یک سال دوره‌ی راهنمایی‌مان قبل از انقلاب و دو سال بعد از انقلاب، ایشان اخلاقش اینطوری بود قبل از انقلاب معمولا دانش آموزان صبح سرصف یک دعا میکردند برای اعلاء حضرت و ملکه و ولیعهد و بعد می‌گفتند بروید سرکلاس، این رسم بود. آقای سیف بعد دعا میکردند میکروفن را دستش می‌گرفت و می‌گفت: بسم الله الرحمن الرحیم امروز روز شنبه است و روز پیغمبر من یک جمله از رسول الله می‌گویم به سرکلاس بروید، پیغمبر فرمود: شبیه‌ترین شما به من خوش‌اخلاق‌ترین شماست و من پیغمبر نسبت به خانواده‌ی خودم خوش‌اخلاق‌ترینم. نهایت وقتی که آقای سیف از دانش آموزان می‌گرفت تجاوز از سه دقیقه نمی‌کرد. ما کم روایت از ائمه داریم! خیلی چیزها می‌شنویم و نمی‌گوییم حاج آقا روایت را می‌شنوی شب در خانه برای بچه‌ها بگو، او که پای منبر نمی‌آید تو بگو، روز یکشنبه آقای سیف می‌گفت: امروز روز یکشنبه است روز حضرت علی و فاطمه‌ی زهرا و یک جمله از این بزرگواران می‌گفت و همین طور تا آخر هفته.. اصلا بچه‌ها روزهای هفته را فهمیده بودند متعلق به کیست، این آقای دکتر مع الحق آن روایت کوتاهی که آقای سیف می‌گفت من این‌ها را در دفتری می‌نوشتم سه سال شاگردی در آن مدرسه یک کتابچه از این حرف‌ها شد و آنچه من را در امریکا سالم نگه داشته همان پیام‌هاست.
بگو اقای سیف یک شاگردی در آمریکا داری که مدیون شماست، بعد از سفر دیدن آقای سیف رفتم ایشان منزل بود گفتم: اگر هیچ کاری در عمرت نکرده بودی جز این چیزی که می‌خواهم بگویم، امروز یک شخصی استاد یک دانشکده‌ی دندانپزشکی در کالیفرنیا گفت من اعتقادم و سلامت رفتاری و فکری را مدیون آن پیام‌های کوتاه شما هستم. آقای سیف خیلی گریه کرد و گفت خدا کند خدا از ما بپذیرد.
محیط را باید سالم نگه داشت، محیط مدرسه و دانشگاه قطعا اگر سالم شد تأثیرگذار است برای سلامتی محیط اولویت روی تفقه و جستجو در دین است و باید به خدا و دین اعتقادمان را قوی کرد، پدرها بچه‌هایتان را با خدا آشنا کردی روزگار ناتوانی به داد شما می‌رسد، بعضی‌ها به غلط فکر می‌کرد اگر دخترش محجبه شد و پسرش متدین شد به جمهوری اسلامی خدمت کردند این حرف‌ها یعنی چه؟ بابا روزگار پیری همین کنارت است و رهایت نمی‌کند، آن بچه‌ای که خدا را شناخت حرمت پدر و مادر را نمی‌شکند، و والدین‌ها از خانه‌ی سالمندان سر در نمی‌آورند. خدا رحمت کند به آیت الله والد خدمت یک آقایی رفتیم از متدینین شیراز بود و سکته‌ی مغزی کرده بود و 6 ماه در کما بود و ترخیصش کردند و در منزل بود از طریق سرم به او وصل بود اصلا مثل یک مرده بود فقط نفس می‌کشید و روی تخت افتاد و یک سال همین وضع داشت و به رحمت خدا رفت، بچه‌های این آدم اصلا پروانه‌صفت دور این پدر چنان می‌چرخیدند که بعضی اولادها با بابای باهوشش این کار را نمی‌کند، به پدری که حواس جمع دارد و هوشیار است ها، به پدر زنده و عاقل و هوشیارش این احترام را ندیدم، از روی واقعیت قربان صدقه‌ی این پدر می‌رفتند این تربیت خوب است، زحمت کشیدی نانش را می‌خوری، غفلت کردی آسیبش را می‌بینی.
لذا عزیزان اول تفقّه در دین، دوم امام باقر فرمود: «وَ اَلصَّبْرُ عَلَى اَلنَّائِبَةِ»[3] در برابر سختی‌ها ضریب تحمل‌تان را بالا ببرید، این انسان‌های کم حوصله و کم صبر یک دفعه ناسزا و حرف‌های ناشایست میزنند. سوم: «وَ تَقْدِيرُ اَلْمَعِيشَةِ»[4] نشانه‌ی کمال تقدیر المعیشه دارد یعنی به اندازه‌ی ضرورتش هزینه می‌کند و به اندازه‌ی ضرورتش هزینه می‌شود این‌ها را می‌بیند و این نشانه‌ی کمال است این را ما باید قطعا برای سلامت خودمان می‌خواهیم کامل بشویم باید ببینیم در ما است و دین‌شناسی ما چقدر است، ضریب مسائل اقتصادی‌مان چقدر بالاست، در مسائل اقتصادی بعضی از این ورشکستگی‌ها نشانه از ناآگاهی است مثلا خانه و زندگی را می‌فروشد و دلار می‌خرد یا بورس، بابا حرص نزن! گاهی اوقات زیربنای یک سری از این کارهایی که طرف ورشکست می‌شود حرص است، بابا آینده چه خواهد شد؟ آینده هم خدا هست. خدا به حضرت موسی فرمود: موسی ما عبادت آینده را از شما نخواستیم و شما هم رزق و روزی آینده را از ما نخواهید، اگر آینده بودید تأمینت می‌کنیم و غم آینده نیامده را نخور. تو امروز به وظیفه‌ی خودت عمل کن و دغدغه‌ی امروزت را دریاب در زمان حال باش، بعضی‌ها در گذشته هستند یا آینده‌ی نیامده بابا هر دو غلط است،علی علیه السلام فرمود: «ما فاتَ مَضی وَ ما سیأتیكَ فَاَیْنَ؟ قُمْ فَاغْتَنِم الفُرصَةَ بَینَ العَدَمَین»[5] مردم گذشته گذشت و آینده هم نیامده و زمان حال را دریابید و فرصت الان را از دست نده، گذشته را خوب بندگی نکردیم خب الان را خوب بندگی کن، ما گذشته اخلاقمان بد بود خب الان اخلاقت را درست کن، آینده این کار را می‌کنیم از کجا معلوم آینده باشید. حضرت می‌فرماید: الان تلاش کنید برای اصلاح امور. من تکمیل سخن آقا امام باقر در مورد نشانه‌ی کمال را و این حدیث نورانی حضرت را که مرحوم شیخ صدوق در کتاب خصال نقل می‌کند، دو فراز از 4 فراز حدیث را بگویم، امام باقر فرمود: سه چیز است که شما را رشد می‌دهد، ثلاث درجات، سه چیز است که این‌ها کفارات است یعنی گناهان شما را پاک می‌کند، آقا می‌خواهید پاک بشوید این‌ها را رعایت کن، سه چیز است که این‌ها انسان‌ها را به سختی و فلاکت می‌کشاند و سه چیز است که شما را نجات می‌دهد، حالا دو مورد از آن چند مورد را بگویم، عزیزان می‌خواهید رشد کنید و عزت داشته باشید ببین امام باقر می‌فرماید که درجات کجاست، جوان عزیز می‌خواهی حرمتت حفظ شود و شخصیتت حفظ شود عمل کنید و نانش را بخورید. عما درجات کسانی که دوست دارند رشد کنند و عالی‌تر بشوند اولین کاری که درجات انسان را بالا می‌برد. «افشاء سلام» خودتان را به سلام آشکار عادت بدهید گاهی اوقات تکبر و غرور و عارمان می‌شود به یک نفر سلام کنیم، رسول الله در حدیثی فرمود: من 5 چیز را ترک نمی‌کنم تا زنده‌ام تا همه یاد بگیرند یکی سلام کردن به بچه‌ها در کوچه‌ها. پدر به فرزندت در خانه سلام می‌کنی، استاد به شاگردت به سلام می‌کنی، تاجر بازار به حمال بازار سلام می‌کنی، اگر انجام می‌دهی پیرو امام باقر هستی، نگاه می‌کنی و می‌گویی سلامت کو؟ این اخلاق است؟! با این حالت متکبرانه میرخواهی رشد کنی؟! تو یاد بده سلام کردن را به فرزندت، بابا نانش را می‌خوری امام می‌فرماید: خدا درجه‌ات رابالا می‌برد، کسانی که در جامعه و خانواده پایگاه داشته باشند یک راه دارند افشاء سلام است، سلام را آشکارا کردن، در سخنی امام می‌فرماید: حضرت ابراهیم خلیل الرحمان نشد به خاطر دو صفت، خلیل با صدیق فرق می‌کند خلیل در نگاه اول همان دوست ولی کدام دوست؟ خلیل به دوست صاحب سرّ می‌گویند، شاید شما صدها دوست داشته باشید ولی به این‌ها اسرارتان را نمی‌گویید، در این مسجد با همه ارتباط صمیمانه دارید ولی سفره‌ی دلت را برای همه باز می‌کنی؟ سفره دلت را برای چه کسی باز می‌کنی آن خلیل است.
گاهی اوقات بعضی‌ها خلیل در زندگی ندارند می‌گویند به کسی اعتماد نداریم، رفیق با مردم است ولی می‌ترسند بگویند، ابراهیم به جایی رسید که خدا به او فرمود: یا خلیل، ای رفیق صاحب سرّم.
چقدر این بشر عزت پیدا می‌کند که رفیق خدا بشود، حضرت ابراهیم به خاطر دوصفت، 1ـ اطعام اطعام، 2ـ افشاء سلام. یکی از خصلت‌ها خوب حضرت ابراهیم این بود که سلام را آشکارا می‌کرد به هر که می‌رسید تکبّر نداشت و می‌گفت سلام علیکم، ما در همین بحث‌های اخلاقی و اجتماعی یا می‌خواهید با کسی حرف بزنید اول با سلام صحبت کنید، ما امر به معروف‌مان با سلام شروع بشه، تذکرات‌مان با سلام شروع بشود، با روی باز و با چهره‌ی گشاده حالا بعضی‌مان سلیقه نداریم اخم می‌کنیم و صدا را خشن می‌کنیم و نهی از منکر می‌کنیم بابا اثر نمی‌کند، افشاء سلام درجات انسان را بالا می‌برد.
«اطعام طعام» عزیزان طعام نه کوپن دادن! خشکه دادن! یعنی خوراک پخته همان که خودت می‌خوری بده، نه خوراک سه روزمانده در یخچال ها؟ او هم ثوابش مانده است. خوراک مانده ثوابش مانده است، اطعام طعام از همان چیزی که خودت میل داری بخوری بخشش کنی. ابراهیم همین کار را می‌کرد، پای سفره مهمان می‌آورد این درجات را بالا می‌برد. فرعون را خدا به او سالها فرصت داد یک جهتش همین بود خدا به حضرت موسی فرمود: فرعون اطعام طعام می‌کند ما در دنیا فرصتش دادیم و تصفیه حساب می‌کنیم.
سومین نکته که درجه را بالا می‌برد «صَلَّاة بِاللَّيْلِ وَ اَلنَّاسُ نِيَامٌ»[6] نماز در شب خواندن در حالی که مردم خواب هستند خانم و اقای محترم اگر نیم ساعت برای خودت وقت گذاشتی یعنی دارند تو را بالا می‌کشند، بعضی‌ها را دیدید شب حواله می‌گیرند و شب خرج می‌کنند.
حافظ می‌گوید: هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ، از یمن دعای شب ورد سحری بود
حافظ می‌گوید همه‌ی این‌ها را در نیمه شب گرفتم دل‌تان برای خودتان بسوزد، یک کسی به پیغمبر گفت: می‌خواهم خدا رحمم کند چه کار کنم؟ رسول الله فرمود: به خودت رحم کن، وقت برای خودتان بگذارید در این ساعتی که همه خواب هستند درسی است آن برخاستن شما و نماز شما درجات شما را بالا می‌برد در برابر تسلیم شدی عالم را تسلیمت می‌کنند و عزتت می‌دهد، این سه تا کار برای رشد و بالا بردن شماست، آبرو می‌خواهی همین است: سلام کردن، طعام دادن، نماز شب خواندن.
سه چیز کفارات است، کفارات یعنی چیزی که گناهان شما را از بین می‌برد، دوست داری پاک بشوی و این آلودگی‌هایی که ایجاد شده از بین برود امام فرمود: این سه تا کار کفارات اشتباه‌ها و خطاهای مردم می‌شود 1ـ «إسْبَاغُ الْوُضُوءِ فِی السَّبَرَاتِ»[7]، وضو گرفتن در ایامی که هوا سرد است نه اینکه خودتان را سرما بدهید یعنی مقید باشید اصلا ما دستور از امیرالمؤمنین داریم که در آخرالزمان امام توصیه‌هایی دارد برای کسانی که در آخر الزمان هستند که دائم الوضو باشید، مثلا از خانه بیرون می‌آیید وضو بگیر یا قبل ازظهر یا بعدظهر خود این وضو سبب می‌شود یکی از اثرات وضعی وضو گناهانت را پاک می‌کند ویک جور کفاره است، آدم دائم الوضوء مثل انسانی است که اسلحه دارد، اصلا یکی از راه‌های پولدار شدن دائم الوضو بودن است یک کسی به رسول الله گفت: می‌خواهم وضع مالی‌ام خوب بشود پیامبر فرمود: دائم الوضو باش، آقای تاجر با وضو بیا ببین وضع اقتصادی‌ات چگونه می‌شود همه‌ی ما دائم الوضو بودن اثر دارد.
امیرالمؤمنین در روایت می‌فرماید: با وضو بخوابید از لحظه‌ای که می‌خوابید و بلند می‌شوید ثواب عبادت را می‌گیرد.
دائم الوضوء بودن ارزشش مخصوصا در زمستان، که هوا سرد است بیشتر است و ارج دارد، شیطان می‌گوید ول کن این وضو را، الحمدالله امکانات و رفاه هست و به زحمت نمیفتی. الحمدالله امکانات فراهم است. یکی وضو گرفتن موجب کفارات می‌شود و پاک می‌کند، «وَ الْمَشْی بِاللَّیلِ وَ النَّهَارِ إِلَی الصَّلَوَاتِ وَ الْمُحَافَظَةُ عَلَی الْجَمَاعَات...»[8]. این معنای صلوات به معنای نماز است کسانی که روز و شب دغدغه‌ی نماز دارند و وقت نماز برایشان مهم است، روز وشب حرکت می‌کند برای خواندن نماز، همین که دغدغه‌ی خواندن نماز دارید این کفاره‌ی گناه است.
کسانی که شرکت در نماز جماعت اهتمام دارند و دقت دارند این آمدن شما برای نماز جماعت کفاره‌ی گناه است، خواهرم و برادرم در خانه نمازت را فرادی بخوانی از این موهبت محروم هستی، کفاره‌ی گناهان نیست بلکه خدا مزد می‌دهد، به مسجد آمدی و در جماعت شرکت کردی ما این جماعتی که شرکت کردی این آمدن تو را کفاره‌ی گناهانت می‌کند چقدر خدا مهربان است، اسباب آمرزش و پالایش بندگانش را فراهم کرده است، تو برای خدا به مسجد بیا ما آمدن مسجدت را کفاره‌ی گناهان میکنید.
من اینجا بسنده کنم، میلاد امام باقر در روز اول ماه رجب است انشاء الله از این ماه عزیز کمال بهره‌برداری را و استفاده را داشته باشیم، وجود مقدس امام باقر علیه السلام شخصیتی است که در علم رجال الخیرة بین الخیرتین یک برگزیده از دو برگزیده‌ی خداست تنها امامی که دو تا پدربزرگ‌هایش امامین هستند و هیچ کدام از ائمه این امتیاز را ندارند، پدربزرگ مادری امام حسن و پدربزرگ پدری سیدالشهداء، خدا رحمت کند آیت الله والد ما می‌گفتند از امام باقر امام صادق، امام کاظم، امام رضا تا امام زمان به هر کدام از این ائمه خطاب کنید السلام علیک یابن الحسن و یابن الحسین حرف درستی است، شما شاهچراغ می‌گویید به احمد بن موسی بگویید السلام علیک یابن الحسن و الحسین، به علی بن حمزه و سیدعلاء الدین حسین هم همین سلام را بکنید، امام صادق هم سید حسین و سی حسینی است، صاحب الزمان هم همین طور، لذا وجود مقدس حضرت شخصیتی که باقرالعلوم در زمان امام باقر و امام صادق 4 هزار استاد فرهیخته در محضر این دو امام به عالم اسلام تحویل داده شد و پرورش یافت که ما مفتخر هستیم بخشی از فقه ما و عقائد ما از طریق این دو امام به ما رسیده است، زیرا شرائط محیایی بوده است امام باقر و امام صادق شاگردانی را تربیت کردند که الحمدالله نشر معارف شد و شرائط مثل شرائط قبل از امام باقر نبود که خفقان دولت بنی امیه و در نیمه‌ی عمر امام صادق خفقان دولت بنی العباس شروع شد.
پروردگارا به عظمت این روز و صاحب امروزی که گذشت و به عظمت این ماه عزیز ماه رجب آنچه تقاضای بهترین بندگان شماست و در این ماه رجب مبارک به شایسته‌ترین وجه به همه‌ی ما مرحمت بفرما.
[2] دعای کمیل
[5] غررالحکم ص222
[6] بحارالانوار، ج73، ص2
[7] مستدرک الوسائل ج1 ص352
[8] مستدرک الوسائل ج1 ص352
