بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
الحمدلله رب‌العالمین وصلی الله علی سیّدنا و نبیّنا حبیب إله العالمین أباالقاسم مصطفی محمد و علی أهل بیته الأئمة الهداة المهدیین المکرّمین لا سیّما بقیةالله المنتظر حجة ابن الحسن العسکری عجل‌الله تعالی فرجه الشریف.
قال علی علیه‌الصلوة و السلام: «لاَ تَكْمُلُ اَلْمَكَارِمُ إِلاَّ بِالْعَفَافِ وَ اَلْإِيثَار».
عرض سلام و احترام و ادب محضر همه‌ی عزیزان بیننده و شنونده و آرزوی قبولی طاعات و عبادات همه‌ی عزیزان.
با موضوع معارفی از قرآن و بحث ایثار و موضوع ایثار در قرآن، جلسه‌ی قبل با شما عزیزان سخنی گفته شد. بخشی از آیه‌ی نهم سوره‌ی مبارکه‌ی حشر، مورد بحث قرار گرفت که خداوند، مسلمان‌ها و انسان‌هایی را که ایثار نفسی دارند و دیگران را بر خود ترجیح می‌دهند ولو اینکه خودِ آن‌ها نیازمند به این مورد ایثار هستند و نفس خود را از هر بخل و حرصی بازمی‌دارند، این‌ها را خداوند، رستگارانِ حقیقی نامیده است.
ما در بعضی از آیات داریم که، قرآن می‌فرماید: «لعلهم یهتدون»: شاید هدایت بشوید. این کارها را بکنید، امید است که هدایت بشوید؛ امید است که رستگار بشوید. اما در این آیه‌ی شریفه، خداوند به صراحت می‌فرماید: «وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ» اگر این‌ها درعین حالی که به آن چیزی که دارند ایثار می‌کنند، خودشان احتیاج دارند و ایثار می‌کنند و نفس را از بخل و حرص بازداشتند، این‌ها «أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»، این نتیجه‌اش رستگاری است و قطعاً رستگارند.
در ذیل این آیه‌ی شریفه، من یکی دو روایت تقدیم کنم محضر عزیزان و بعد هم نکته‌ای پیرامون زمینه‌های رشد روحیه‌ی ایثار در زندگی انسان‌ها ذکر می‌کنم.
امیرالمؤمنین می‌فرماید: «لاَ تَكْمُلُ اَلْمَكَارِم»: مکارم اخلاقی به کمال نمی‌رسد و تکمیل نمی‌شود مگر اینکه «إِلاَّ بِالْعَفَافِ وَ اَلْإِيثَار» مگر اینکه انسان اهل عفت و پاکدامنی باشد و اهل ایثار باشد. یعنی این دو صفت ارزشمند، پاکدامنی و ایثار، دیگران را فراموش نکردن، انسان‌ها را به همان مکارم اخلاقی خواهد رساند که ما می‌بینیم خواسته‌ی اولیاء معصومین ما مثل حضرت زین‌العابدین صلوات‌الله علیه در دعای مکارم‌الأخلاق «وَ هَب لِی معالِی الأخلاق»: خدایا معالی اخلاق را به ما مرحمت کن. راه رسیدن به این معالی اخلاق، یکی عفت‌ورزی است و دوم ایثار است.
در سخنی دیگر، علی علیه‌السلام در غررالحکم می‌فرماید: «الصدیق الصدوق»: دوستِ راستینِ شما کسی است که «مَن نصَحَکَ فی عیبک» رفیق واقعی کسی است که تو را در معایبت و عیبت گوشزد کند و نصیحت کند. آن کسی که معایب ما را به ما می‌گوید، او رفیق واقعی است. صَدیقُکَ مَن صَدَقَک لا مَن صَدَّقَک: دوست حقیقی کسی است که معایب ما را به ما می‌گوید نه هر کاری کردیم ما را تأیید کند. لذا نباید ناراحت شد از سخن کسی که، عیب ما را به ما منتقل می‌کند.
دوم حضرت می‌فرماید: وَ حَفِظَکَ فی غَیبِک: دوستِ واقعی کسی است که در نبودنت، تو را پاس می‌دارد». یعنی در غیاب تو و پشتِ سرِ تو، آبروی تو را نمی‌برد. جلوی تو، تظاهر به دوستی نمی‌کند و پشت سر، تخریب کند تو را. پشت سر، آبروی شما را و شخصیت شما را، حفظ می‌کند و از شما دفاع می‌کند.
و سوم، حضرت فرمود از نشانه‌های رفیق خوب، «وَ آثَرَکَ علی نفسه: تو را بر خود برمی‌گزیند». این از نشانه‌های رفیق خوب است؛ یعنی ایثار دارد. رفیق خوب، رفیقی است که باید دارای روحیه‌ی ایثار باشد.
من فشرده، زمینه‌های رشد و روحیه‌ی ایثار را در زندگی انسان‌ها بیان کنم. مواردی است که این‌ها می‌تواند در ما ایثار را تقویت کند. بعضی از عزیزان سؤال می‌کنند ما می‌خواهیم مشمول این آیه قرار بگیریم: «وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ» و ما هم اهل ایثار بشویم و ما هم مردم را از خود، جدا نبینیم. چه باید کرد؟ مواردی را عرض می‌کنم:
1- تعلیم و تربیت فردفرد جامعه. ما اگر جامعه‌ی ایثارگر می‌خواهیم، مردم باید به مزایا و امتیازات ایثار پی ببرند که این دیگران را از خود جدا ندانستن، لطف الهی شامل حال ما می‌شود: «أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ». این در جهان آخرت، در همین دنیا هم، خدا به شایسته‌ترین وجه پاسخ خواهد داد. لذا برای گسترش روحیه‌ی ایثار باید روی فردفرد جامعه کار کرد و مزایای ایثار را بیان کرد. قطعاً دینباوری آحاد جامعه کمک می‌کند در بالا رفتنِ ضریب ایثار. مردم هر چه به خدا و بندگیِ خدا و معارف دینی آشناتر بشوند و پایبندتر، این روحیه‌ی ایثار تقویت پیدا می‌کند و لذا شما می‌بینید کسانی که اهل ایثارند، وقتی به وجود این‌ها و کُنه زندگی این‌ها وارد می‌شوید، آن دغدغه‌مندی‌های اعتقادی و باورهای درونی به خدا و معاد، این‌ها را می‌آورد در مجرای ایثار.
از عواملی که زمینه‌ی رشد و روحیه‌ی ایثار می‌شود، توکل به خداوند است که ما اعتمادمان به خداوند، بیش از اعتمادمان به دارایی و اموال و امکانات و بستگانمان باشد. این توکل هر چه بالاتر و قوی‌تر بشود، روحیه‌ی ایثار در انسان‌ها گسترش پیدا می‌کند.
از عواملی که در روحیه‌ی ایثار در انسان‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد، دوری از تجملات و ساده‌زیستی، انسان‌ها را در زمینه‌ی پرورش ایثار مدد می‌کند و کمک می‌کند: ساده‌زیستی در خوراک، ساده‌زیستی در پوشاک و در معاشرت‌ها.
نکته‌ی دیگر، الگوهای عملی در عرصه‌ی ایثار و فداکاری را معرفی کنیم. اولیاء معصومین، جلسه‌ی قبل عرض کردم، ایثاری که امیرالمؤمنین نسبت به آن شخص نیازمند یا در سوره‌ی انسان «وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً»، سه شب موقع افطار، علی علیه‌السلام و زهرای مرضیه سلام‌الله علیها و عزیزانشان، افطاریِ خود را برای خدا، به مسکین و یتیم و اسیر دادند. این الگوها باید معرفی بشوند تا مردم درس بگیرند.
و برجسته نمودن شاخصه‌های ایثار و فداکاری در جامعه. کسانی که اهل ایثارند، این‌ها را معرفی کنیم. برجسته نشان بدهیم در خانواده و فامیلی که فرد ایثارگری که کار ارزشمندی می‌کند، این را بزرگ باید کرد.
قطعاً به یادِ آخرت بودن و یادِ معاد و توجه به پاداش الهی می‌تواند انسان را در همین مسیر ایثار تقویت کند.
توجه به فوائد و ثمرات ایثار، انسان‌ها را تشویق می‌کند برای رسیدن به این فضیلت اخلاقی.
و عدم فقر و نداشتن. ما توجه داشته باشیم که بالأخره، برای خدا اگر انفاق کردیم، خداوند حداقل «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا»، 10 برابر پاسخ خواهد داد.
و لذا کار شیطان این است که وسوسه می‌کند به فقر: «إنَّ الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ» (بقره/ 268) و خدا وعده می‌دهد به بی‌نیازی.
و نکته‌ی پایانی و مطلب را تمام کنم، توجه به بی‌ثباتی دنیا و فانی بودن مال و ثروت. عزیزان، این جامعه و این شهری که در آن زندگی می‌کنید، در گذشته، بزرگانی بودند که امروز در بینِ ما نیستند و آینده هم ما نخواهیم بود. این ثروت، این خانه، این امکانات، این فرش، این دارایی، این مُلک که می‌بینی گاه از تو و گاه از من، جاوید نخواهد ماند خواه از تو و خواه از من. توجه به این حقیقت، انسان‌ها را در مسیر پایبندی به ایثار کمک خواهد کرد.
توفیقات همه‌ی عزیزان را از خداوند مهربان خواستارم. والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته.
