بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
الحمدلله رب العالمین وصلی‌الله علی سیّدنا و نبیّنا حبیب إله العالمین أباالقاسم المصطفی محمد و عَلی أهل بیته الأئمة الهداة المهدیین لا سیَّما بقیةالله المنتظر، حجة بن الحسن العسکری عجل‌الله تعالی فرجه الشریف.
در هفتمین جلسه از برنامه‌ی چهارده معصوم که به یاد فقید سعید، مرحوم آقای حاج ابراهیم یقطین منعقد می‌گردد، پای سخن هفتمین معصوم و پنجمین امام هستیم و میهمان خوان گسترده‌ی حضرت.
امام باقر علیه‌السلام در یک توصیه‌نامه مفصّلی به جابر بن یزید جعفی که مرحوم علامه مجلسی آن را در جلد هفتادوپنج بحارالأنوار نقل میکند، فرمودند: یا جابر! أوصیکَ بِخَمس. تو را به پنج چیز سفارش می‌کنم و توصیه می‌کنم:
- إن ظُلِمتَ فَلا تَظلِم: اگر مورد ظلم قرار گرفتی، تو ظلم نکن! بدی را با بدی، پاسخ نده!
در سخنی، آقا علی علیه‌السلام می‌فرماید اگر کارِ بدِ کسی را با بدی پاسخ دادید، شما هم کار بد را تأیید می‌کنید. اگر به ما دشنام دادند و ما نیز دشنام بدهیم، می‌گویند: اگر دشنام بد بود، چرا تو دشنام دادی؟
اساساً ظلم را، با ظلم پاسخ دادن، کارِ پسندیده‌ای نیست. البته با ظالم باید با عدالت رفتار کرد. ظالمی که خطا کرده، اگر جبران نکرد و پشیمان نشد، باید عدالت در حقّ او اجرا گردد نه اینکه با ظلم، با او رفتار کنیم.
- حضرت در بیان نکته دوم فرمودند: «إن خانوکَ فَلا تَخن». اگر مورد خیانت قرار گرفتی، تو خیانت نکن! خیانت را با خیانت، پاسخ نده! چون فلانی به من خیانت کرد، من هم می‌‌خواهم به او خیانت کنم. من نیز کار بد او را تأیید می‌کنم. پس دیگر من حق انتقاد را از خودم سلب کرده‌ام. می‌گویند: اگر خیانتِ این فرد بد بود، چرا شما دارید خیانت می‌کنید؟ شما هم دارید مؤیّد خیانت می‌شوید.
ما دقت کنیم در روابط اجتماعی خانوادگی‌مان؛ رفتارهایمان؛ اگر بعضاً مورد کم‌لطفی و خیانت دیگران قرار گرفتیم و خطای دیگران را با خطا پاسخ ندهیم.
- سوم، امام فرمودند: «و إن كُذِّبتَ فلا تَغضَبْ» اگر تکذیبت کردند و حقّت را نادیده گرفتند و قَدر تو را ندانستند، مراقب باش غضب نکنی و ناراحت نشوی!
من درسی را از زندگی امام باقر علیه‌السلام عرض کنم. روزی، شخص معاندی خدمت امام باقر (ع) آمد و عرض کرد: شما باقرید یا بَقَر؟ (به آقا توهین کرد). بَقَر به معنی گاو است. امام فرمودند: پدرم، نام من را «باقر» نامیده. من باقرم، یعنی شکافنده‌ی علم؛ نه بَقَر.
آن فرد در ادامه گفت: شما فرزند آن خانمی هستید که در آشپزخانه کار می‌کرده؟ مادرِ امام باقر، دخترِ امام حسن مجتبی است؛ فاطمه بنتُ‌الحسن؛ مادری بسیار بافضیلت و باعظمت. وقتی پشتِ سر این مادر گفت شما مادرتان در آشپزخانه کار می‌کرده، امام در برابر این تکذیب، غضبناک نشد و فرمودند: اگر مادر من در آشپزخانه کار می‌کرده، «ذاکَ حِرفَتُها» این شغل خانم‌هاست که بتوانند در نظام خانه، کدبانوی خوبی باشند.
باز هم گفت: شما فرزند آن خانم بدزبانِ بداخلاق و ... (چند تا توهین کرد). اینجا دیگر امام باید یک واکنش جدیِّ خشم‌آلودی به کار می‌برد.
حضرت فرمودند: بس کن! اگر این حرف‌هایی که پشت سرِ مادرِ من زدی، در مادر من است، خدا مادر من را ببخشد (با اینکه امام می‌دانستند این فرد دروغ می‌گوید) و اگر در مادرِ من نیست، خدا تو را ببخشد.
با همین جمله، این فرد، متنبّه شد، عوض شد و عذرخواهی کرد. گفت: آقا، این حرف‌هایی که زدم، خودم شایسته‌اش بودم و خاندان شما از این مسائل مبرّا هستند. و مسلمان شد.
4- «وَ إن مُدِحتَ فَلا تَفرَح» فرمودند: هرگاه تو را تعریف میکنند، خیلی خوشحال نشو. با تعریف مردم، خیلی خوشحال نشوید. خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله والدِ ما را که می‌فرمودند: یک وقتی، خدمتِ پدرم رسیدم (مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ ابوالحسن حدائق) و گفتم: در مجلسی بودم، شخصی در منبر، خیلی از شما یاد کرد. گفتند: بابای من! این‌ها را به درب نانوایی ببر، ببین به تو نان می‌دهند؟! بعد ایشان فرمودند: اگر تمام مردم از تو تعریف کنند اما خدا و ولیّ عصر (عج) از تو ناراضی باشند، بار تو روی زمین مانده است. و اگر همه‌ی مردم، بدیِ تو را بگویند ولی خدا و امام زمان (عج) از تو راضی باشند، نگران نباشد. إن مُدِحتَ فَلا تَفرح. با تعریفِ مردم، خوشحال نشویم.
- «وَ إن ذُمِمتَ فَلا تَجزَع» اگر مذمّت‌مان کردند و زبان به بدنامی برای ما گشودند، جزع و فزع نکنیم و بی‌تابی نکنیم.
امیدواریم که ان‌شاءالله این فرامین پنج‌گانه‌ی اخلاقی امام باقر علیه‌السلام به جابربن یزید جُعفی در زندگی ما، دستورِ زندگی قرار بگیرد.
توفیقات همه‌ی عزیزان و علوّ درجات همه‌ی درگذشتگان، خصوصاً فقید سعید، آقای حاج ابراهیم یقطین را از ساحت مقدس ربوبیت خواستارم. والسلام علیکم ورحمةالله و برکاته.
