استاد شیخ علیرضا حدائق در ادامه سلسله مباحث «سیمای پیامبر (ص) در قرآن» به مساله «اخلاق خوش» به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های پیامبر اشاره کرد و ضمن تشریح آیه 157 سوره آل عمران به نکات مهمی در این زمینه اشاره کرد.
مهم ترین مطالب:
شش درس مهم و پنج ویژگی اخلاقی پیامبر
شناخت خدا در دو موقعیت
امام علی (ع) می‌فرماید: من خدا را در دو جا خوب شناختم:
اول: جایی که امید صددرصد به انجام کاری کردم و نشد.
دوم: جایی که هیچ امیدی به انجام کار نداری و می‌شود.
فهمیدم یک دست غیبی در کار است.
«عَرَفتُ اللّهَ سُبحانَهُ بِفَسخِ العَزائِمِ ونَقضِ الهِمَمِ»
ببخش تا خدا ببخشد
گاهی اوقات، ضریب گذشت ما پایین است. اگر کسی از ما عذرخواهی می‌کند نمی‌پذیریم ولی دستور است که ببخش تا خدا نیز ببخشد.
به دستور قرآن برای او نیز دعا کنید؛ یعنی اگر شخصی آمد و گفت: غیبت تو را کردم، بگوییم تو را بخشیدم و برای او نیز دعا کنیم.
بر اساس آیه 157 سوره آل‌عمران
نرمش با مردم؛ هدیه‌ای الهی
آن‌هایی که بااخلاق و نرم هستند، لطف خدا است.
پیامبر (ص) فرمود: شبیه‌ترین شما به من، خوش‌اخلاق‌ترین شما است و من خوش‌اخلاق‌ترین افراد به خانواده‌ام هستم.
به قول مرحوم آیت‌الله حائری (ره) اگر می‌خواهید بدانید چقدر آدم خوبی هستید ببینید اگر در خانه امام جماعت شوید زن و بچه‌تان به شما اقتدا می‌کنند؟
بر اساس آیه 157 سوره آل‌عمران
خلوت بهتر از جلوت
بنده‌های خوب خدا، خلوتشان بهتر از جلوتشان است؛ زیرا می‌خواهند در انظار مردم، ریا نکنند ولی در خلوت خودشان، حالات معنوی دارند.
آن‌کسی که خانم و فرزند و نزدیکانش او را قبول دارند معلوم است که انسان موفقی است.
مهربان با زیردست
از ویژگی‌های یک مدیر موفق این است که به کسانی که برایش زحمت می‌کشند مهربان است.
دقیقاً افراد خشن و تندخو، مردم‌دارهای خوبی نیستند و مردم مجبور هستند آن‌ها را تحمل کنند.
برخی در دوران مسئولیتشان همه به آن‌ها احترام می‌گذارند و وقتی مسئولیت تمام می‌شود هیچ‌کس به آن‌ها نگاه نمی‌کند و از آن‌طرف، هستند مدیرانی که کارمندانشان از رفتن آن‌ها ناراحت‌اند.
موفقیت در پرتو اخلاق
امام علی (ع) فرمودند: مردم! به‌گونه‌ای زندگی کنید که وقتی با مردم هستید از بودن شما بهره و لذت ببرند و وقتی رفتید احساس کنند که چیزی را ازدست‌داده‌اند.
از شما نظر یکی کمتر / وز شمار خرد هزاران بیش
امروز اگر مسئولین، تجار و کسبه، روحانیون، پدران و مادران می‌خواهند موفق باشند باید اخلاق داشته باشند.
خوش‌اخلاقی و تبلیغ دین
امروز بهاییت و مسیحیت تبشیری، کار خودشان را با اخلاق، پیش می‌برند. حتی شیطان‌پرست‌ها با استفاده از حربه اخلاق، جوان‌های ما را دور می‌کنند.
گاهی برخی از ما مسلمان‌ها با بداخلاقی، دیگران را دفع می‌کنیم.
لذا مردم‌داری در پرتو اخلاق است.
مسئول مردمی
یکی از مشکلات ما این است که برخی از مسئولین ما اتصال و ارتباط با مردم ندارند. شما نمایندگان و مسئولینتان را کمتر در میان مردم می‌بینید.
به‌ندرت می‌بینید که مسئولی خودش را معرفی کند و بگوید اگر در این جمع کسی مشکل دارد، من هستم.
دَرِ پُشتی
امام رضا (ع) به فرزندشان امام جواد (ع) می‌فرماید: وقتی‌که از منزل خارج می‌شوی از دری رفت‌وآمد کن که مردم منتظر تو هستند و مقداری پول همراه خود ببر تا به نیازمندانی که به تو مراجعه می‌کنند بدهی. مبادا حرف غلامان را گوش کنی که بر سبیل خیرخواهی توصیه به رفت‌وآمد از در دیگر می‌کنند.
اساس حکومت اسلامی بر مبنای محبت و ارتباط با مردم است.
مدیر موفق
مدیریت صحیح، باید با عفو و عطوفت همراه باشد؛ هم تشویق و هم تذکر و تنبیه باشد.
برجسته‌ترین مدیر عالم، رسول‌الله (ص) است که خدا می‌فرماید: موفقیت‌های تو در پرتو عطوفت با مردم است.
حالا اگر زیرمجموعه‌ات تمرد و نافرمانی کردند و بعداً پشیمان شدند و عذرخواهی کردند ببخش!
پدر موفق کسی است که اگر فرزند اشتباه کرد سخت‌گیر نباشیم.
محدوده‌ی عفو
امام علی (ع) فرمود: «العَفوُ عَنِ المُقِرِّ لاعَنِ المُصِرِّ عَفو» جایی ببخشید که طرف اعتراف به اشتباه می‌کند؛ نه کسی که اصرار بر اشتباه خود دارد.
در برابر خدا نیز همین‌طور است. راوی از امام صادق (ع) پرسید: توبه مقبول کدام است؟ امام (ع) فرمود: نشانه توبه مقبول این است که خطاهای گذشته را دیگر تکرار نکنی.
دعا در حق بدان
مرحوم آیت‌الله والد (شیخ محمدرضا حدائق) همیشه به من توصیه می‌کردند: یکی از کارهای تو در اماکن زیارتی این باشد در حق کسانی که به تو بدی کردند دعای به مغفرت کن!
این خیلی حرف است. این در حالی است که ما نفرین می‌کنیم.
در دعاهایمان جهنم را پر نکنیم. نفرین، جهنم را پر می‌کند و این موجب خوشحالی شیطان است. دعا به هدایت کنید که رسول‌الله را خوشحال می‌کنید.
بر اساس آیه 157 سوره آل‌عمران
تکرار مشورت
مشورت پیامبر (ص) در جنگ احد جواب نداد ولی خدا می‌فرماید: دوباره با آن‌ها مشورت کن!
خدا یک درس مهم به قاطبه مسلمین می‌دهد که ارزش مشورت را با ناکامی‌های مقطعی نادیده نگیرید.
مشورت کنید حتی با کسانی که از مشورت گذشته نتیجه خوب نگرفتید.
حتی اگر به نتیجه نرسیدید، اصل مشورت زیر سؤال نمی‌رود.
