استادحدائق روز چهارشنبه 12 بهمن ماه 1401 در مسجدالرسول(ص) شیراز در ادامه مباحث «درس هایی از قرآن» به مبحث تواصی پرداختند.

 

دانلود

جهت مشاهده ویدئو اینجا کلیک کنید

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم­الله الرحمن الرحيم

قال الله تبارک و تعالی فی محکم کتابه: «إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْر»[1].

صدق­الله العلی العظيم

يکی از توفيقات مهمی که خداوند در قرآن هم مؤمنين را به آن توصيه نموده و در سيره معصومين هم فراوان ديده می­شود قاعده تواصی است، يعنی يکديگر را سفارش کردن، توصيه کردن، تذکر دادن، اين را من حالا مقدمه حديثی از فرمايشات امام جواد می­خواهم قرار بدهم. يکی از نکات مهم همين است که قرآن هم در سوره عصر راه نجات بشريت از گرفتاری­ها را: «وَ الْعَصْر إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي‏ خُسْر»[2] که اين سوره پيغمبر فرمود تماماً در حق اميرالمؤمنين نازل شده مصداق واقعی سوره عصر اميرالمؤمنين است: «إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْر»[3] همه در خسران هستيم، همه در زيان هستيم، حاجی­آقا تا امشب چقدر از عمرت رفت، خسران است، هرچه به دست آورديد بدهيد يک روز از اين عمر را ديگر به شما بر نمی­گرداند شيراز شش دنگ مال شما بگو می­دهم يک روزش را به من برگردان، تمام شد.

يک وقت يک آقايي به ما برخورد کرد گفت حاج­آقا ما پنج سال آمديم در بازار به اندازه تجار پنجاه ساله ثروت جمع کرديم، گفتم الحمدلله خدا بيشتر به شما بدهد، انشاءالله که از حلال به دست آورديد در حلال هم خرج می­کنی، چون اين سؤال­ها را قيامت از ما می­پرسند ما را می­کشند به حساب، پول­ها را از کجا در آورديد؟ کجا مصرف کرديد؟ اين کجا مصرف کردی سخت­تر از درآوردن است بعضی­ها پول حلال در می­آورند می­برند در اسراف می­برند در حرام، می­برند در نافرمانی خدا، می­گويد پول زحمت کشی من است، با پول زحمت کشی­ات نبايد با خدا مبارزه کنی، گفتم انشاءالله که حلال در آوردی و حلال هم هزينه می­کنی، اما يک جمله بهت بگويم، در اين پنج سال  به هرچه رسيدی، جواب­ گوي يک ساعت زندگی­ات نيست، مردم داريد به دست آوردن دنيايتان چيزی می­دهد که دنيا با او برابری نمی­کند: «وَ الْعَصْر إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي‏ خُسْر»[4] زمان، عمر يکی از معانی عصر همين لحظه به لحظه عمر شماست، به نسبت ديشب يک شب گذشت، اميرالمؤمنين می­فرمايد نفس کشيدن انسان­ها زنده دليل بر رفتن آنهاست، ما می­رويم به همين دليلی که الآن زنده هستيم و حيات داريم، در همين سوره عصر خدا می­فرمايد جلو خسران زدگی را اگر می­خواهيد بگيريد بايد اين چهار چيز را رعايت بکنيد، ايمان: «إِلاَّ الَّذينَ آمَنُوا»[5] نه تنها ايمان، عمل صالح اعتقاد خوب بسيار خوب، کار خوب هم بايد انجام بدهيم، ديديد بعضی­ها می­گويد آقا ما خدا را قبول داريم عاشق اهل­البيت هستيم، ولی کارشان در مسير اهل­البيت نيست، عملکردشان را اهل­البيت نمی­پسندند، به شعار دادن هم نيست، به عمل کار بر آيد به سخندانی نيست، خدا می­فرمايد اول ايمان، دوم عمل صالح: «وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[6] سوم سفارش طرفينی: «وَ تَواصَوْا»[7]يعنی سفارش­ها و وصيت­ها و توصيه­های همه به يکديگر می­کنند پدر به فرزند، فرزند به پدر، استاد به شاگرد، شاگرد به استاد، تاجر به کارگر، کارگر به تاجر: «وَ تَواصَوْا»[8] اين امر به معروف و نهی از منکر همين­جا شکل می­گيرد يعنی جامعه مراقب هم باشند، من اگر دارم خطا می­روم ديگری به من تذکر بدهد: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْر»[9] سفارش و توصيه همگانی، همه به يکديگر، نسبت به شکيبايي، نسبت به صبر، خب اين قاعده تواصی را من چند نکته را محضر عزيزان اشاره کنم:   

از برکات اين تواصی که قرآن هم می­فرمايد، حالا می­خواهم پايان عرايضم يک توصيه­ای از امام جواد، عيدی شام ميلاد حضرت قرار بدهد، از آثار برکات توصيه به حق اگر امروز در جامعه ما تواصی به حق شکل گرفت، که الآن رنگ باخته، بنده بی­تفاوت شدم می­گويد به ما ربطی ندارد، خودش پدر دارد، خودش حواسش باشد، و حال آن­که دين اين را نمی­گويد، دين می­گويد حواس­تان به هم باشد، نه اين­که يکديگر را خراب کنيد، يکديگر ر ا رشد بدهد يک ديگر را بسازيد، از برکات اين قاعده: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[10]توصيه­ها که ائمه در خيلی از روايات سفارش توصيه تذکر به مردم، پيروان خودشان، يکش اين است که مردم سالاری دينی شکل می­گيرد، يعنی يک جامعه مردم سالاری دينی زمانی شکل می­گيرد که همه: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[11]آن کارگر ساده هم مسئول را تذکر بدهد سفارش بکند، آن مسئول زير مجموعه را تذکر بدهد اين می­شود همان جامعه مردم سالاری دينی، يعنی دين سالار است دين حاکم است ارزش­های دينی ملاک و تراز است، اين نکته اول، جامعه می­رود به سمت سعادت کمال خطاها، لغزش­ها، آسيب­ها جلوش گرفته می­شود، خب وقتی: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[12]نبود، من يک وقت در يکی از جلسات عرض کردم حالا هم اشاره کنم، اين مجتمع ستاره هست در خيابان عفيف آباد، سال­ها اوليه شروع کار مجتمع بود، بعضی از دوستان اهل علم زاويه گرفتند جلو بنيان‌گذار اين مجموعه که آقايي بود اهل سنت بود، اين يک شب آمد پيش ما، گفت من سنی هستم شافعی هستم، ولی مادر من در قبرستان شيعيان منی دفن است، من خودم اسمم حسين است خواهرم نامش فاطمه است ما به ائمه ارادت داريم گفت من آمدم يک کار اقتصادی در اين شهر کردم، شما داريد به من خرده می­گيريد، من آمدم خدمت به اين شهر کردم شما بياييد مديريتش کنيد خراب نشود، اين­هایی هم که می­آيند اين­جا در اين محيط خراب نمی­شوند از بيرون با اين وضع می­آيند داخل، بعد تقاضا کرد گفت آقا شما يک برادر و يک خواهر را اين­جا بگذاريد حقوقش را من می­دهم، کار فرهنگی بکند، يک چند سالی هم اين کار را صورت گرفت آقايي بود از برادران عزيز سپاه باز نشسته بود و يک خواهر پاسدار بازنشسته، اين­ها آمدند در آن مجموعه آن برادر کارهای فرهنگی آن خواهر هم همين‌طور و ايشان گفت حقوق­شان هم با من، گفت من حقوق­شان را می­دهم بياييد سالم کنيد اين مجموعه را، من يک وقت آن خواهر سپاهی که آن­جا بود يک جريانی را برای من نقل کرد اين داستان مال شايد حدود بيش از چهارده پانزده سال قبل است، در آن سال­های نخست تأسيس اين مجموعه بود، آن خانم گفت آقای حدائق يک شبی يک خانمی با وضع بسيار آشفته آمد در مجتمع، گفت اصلاً من که زن بودم شرم می­کردم نگاهش بکنم، و خدا نکند جامعه به جايي برسد که قبح گناه شکسته بشود که دارد می­شود، آن وقت خوب و بد آسيب می­بيند پيغمبر فرمود نيک و بد زيان می­بيند، گفت يک خانمی آمد خيلی وضع نامناسبی داشت گفت من محترمانه صدايش زدم، کشيدمش کنار: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[13]گفتم خواهر من اين چه پوششی است که برای خودت درست کردی آمدی اين­جا؟ گفت يک نگاهی به من کرد گفت اين­جا کجاشت؟ گفتم اين­جا مجتمع تجاری است، گفت مسجد است؟ گفتم نه، گفت حسينيه است؟ گفتم نه، گفت پس چه می­گويي؟ گفتم می­گويم اين جوری نيا بيرون، بابا جامعه حق همه است، انصاف بدهيم اگر يک آدمی که بيماری مسری کشنده داشته باشد، شما اجازه­اش می­دهد در جامعه بگردد، می­گويي آقا داری به امنيت سلامت ما تو داری آسيب می­زند، و حال آن­که خطر بيماری­های جسمانی خيلی کمتر از خطر بيماری­های اخلاقی است، گفت پس چه می­گويي؟ گفتم من می­گويم چرا اين جوری آمدی اين­جا؟ گفت من امروز صبح با همين قيافه، مشکل اين­جاست، در سفارت جمهوری اسلامی در ابوظبی کار داشتم، از دم در سفارت که رفتم داخل، يک نفر به من نگفت قيافه­ات مشکل دارد، وای به حال اين سکوت­ها، گفت کارهايم را در سفارت کردم، با همين قيافه آمدم در فرودگاه سوار هواپيماي جمهوری اسلامی شدم، از مسافرها گرفته تا مهماندار يک نفر به من ايراد نگرفت، در فرودگاه شيراز کنترل گذرنامه من را ديدند حرف نزدند، از ظهر تا الآن در شهر دارم می­گردم، داخل خيابان، کوه، برزن، يک نفر نمی­گويد شما مشکل داريد، آمدم در مجتمع تجاری شما می­گوييد قيافه­ات مشکل دارد، اين همه مردم ديدند نفهميدند تو فهميدی؟ ببين آقا وقتی: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[14]رنگ باخت در آن جامعه مردم سالاری دينی هم می­رود در حاشيه قرآن می­فرمايد همه بايد به يکديگر تذکر بدهد در خانه پدر حرفش را بزند مادر هم حرفش را بزند، فرزند هم حرفش را بزند همه يکديگر را کمک کنيم، اصلاً خود اين: «تَواصَوْا»[15]يک سپر حفاظتی می­شود برای مؤمنان، ما که معصوم نيستيم در محل آسيب هستيم، آقا نماز شب می­خوانيم حج رفتيم عبادت کرديم، شيطان است اين: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[16]می­شود سپر حفاظتی برای تسويلات شيطانی، تا می­آييم برويم در خطا، حاجی­آقا خواهرم اين سخن، اين کار اشتباه بود مراقب هستيم به يکديگر، و قطعاً توطئه شيطان هم خنثی می­شود، شيطان از اين توصيه­ها از امر به معروف بدش می­آيد، شيطان از نهی از منکر بدش می­آيد، لذا شيطان تحريک می­کند مردم را با امر به معروف و نهی از منکر زاويه بگيرند، اين­ها بدشان بيايد و دقيقاً کسانی که سفارش­ها را متذکر هستند و آنهايي که حق را می­پذيرند در برابر توسعه دشمن، توطئه دشمن را خنثی می­کنند، اصلاً در نگاه کلان حکومتی هم اگر نگاه کنيد ما برای اين که مسئولان­مان و کسانی که کار دست­شان است لغزششان کمتر بشود: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[17]کمک می­کند، پدر اگر می­خواهی دارای لغزش نشوی، بچه­هايت اگر حرف بزنند ضريب آسيبت می­آيد پايين، خيلی از بزرگان من در يک جلسه­ای عرض کردم امروز مقام رسول­الله با جبرئيل اصلاً نمی­شود مقايسه کرد جبرئيل خادم پيغمبر است اما روايات فراوانی داريم پيغمبر به جبرئيل می­گفتند نصيحتم کن: «عِظْنِي»[18]اميرالمؤمنين گاهی اوقات به بعضی­ها می­گفتم نصيحتم کنيد اين درس است برای همه ما يعنی آقا دارای هر موقعيتی، جايگاهی منصبی هستی اين­ها نشود غرور، بالاخره همه­مان نياز به موعظه داريم.

خدا رحمت کند مرحوم آقای حاج شيخ محمدعلی عراقی من از فرزند ايشان آقای حاج شيخ محمدحسين شنيدم خدا رحمت کند ايشان را می­گفت پدر ما نجف منبر بود آيت­الله العظمی حاج سيدابوالحسن آمد پای منبر نشست پدر ما احترام کرد، گفت حضرت آيت­الله العظمی آقای حاج سيد ابوالحسن اصفهانی اين حرف­های که دارم می­زنم به مردم دارم می­گويم، با شما نيستم گفت آقای حاج سيدابوالحسن تا اين را شنيد يک نگاهی به پدر ما کرد گفت آقای حاج شيخ محمدعلی، چه داری می­گويي؟ من هم نياز به نصيحت دارم، من هم نياز به موعظه دارم، من آمدم نصيحت بشنوم، موعظه بشوم، يک مرجع بزرگ، خب قطعاً هرچه بار مسئوليت­تان سنگين­تر نياز به توصيه بيشتر، چون ضريب آسيب­ها می­رود بالاتر، يکی دو مورد ديگر هم اشاره کنم.

امروز دوازده بهمن بود سالروز ورود حضرت امام به اين مملکت در سال پنجاه و هفت، ما اگر بخواهيم تعميق ببخشيم آن باورهای اسلامی و انقلابی را: «تَواصَوْا»[19]لازم است يعنی يادآوری: «وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى‏ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنين‏»[20]يادمان نرود گذشته را فراموش نکنيد، امام با اتکاء به خدا و توسل و توکل به خداوند سال چهل و دو امام را تبعيد کردند سال پنجا و هفت امام با آن عظمت برگشت ايران، اين محبت­های الهی و خود امام می­فرمودند اين انقلاب شکل نگرفت، مگر به خاطر دو اصل، توجه به اسلام وحدت کلمه، مردم رای خدا آمدند در صحنه، وحدت کلمه بود توجه به اسلام بود، شما قبل از انقلاب بخشی از متدينين خاطرتان هست، حالا بعضی از عزيزان شايد سن آنها ياد نمی­کند و نبودند ما بخشی از متدينين دخترهايشان را از ادامه تحصيل می­گرفتند، چون مدارس مختلط بود در بعضی از شهرهای اين مملکت آمار شراب فروشی­ها بيشتر از نانوايي­ها بود، آيت­الله العظمی مکارم در کتاب­شان دارند، من خودم يادم هست يک شب شنبه­ای بود با مرحومه والده­مان از اين چهار راه پيروزی که قبلاً می­گفتنش سرای نمازی، قبل از انقلاب بود شب شنبه­ای بود منزل خاله­جان­شان رفته بودند ما هم همراه مادر داشتيم بر می­گشتيم فاصله بين سه راه نمازی، تا سه راه احمدی سه چهارتا شراب فروشی بود، اين­ها دعوی شده بود در خيابان، شيشه­های شراب بود که پرتاب می­شد و مردم جرأت نمی­کردند بيايند اين راه را، که والده ما انداخت از آن کوچه پس کوچه­های پشت سه راه نمازی رفتيم تا پشت مصلای شهداء و از آن بر آمديم سر گذر، در همين شيراز جشن هنر مگر نگرفتند اين­ها يادمان نرود، بالاخره چشم روی ارزش­ها بسته نشود، مفاسد اخلاقی چه می­کرد؟ جرائم چه می­کرد؟ من در جلسه­ای عرض کردم ببين خاطرات کسانی که خودشان در دربار بودند و جرياناتی را نقل می­کردند از مفاسد دربار اين­ها را ما فراموش نکنيم، امام حسين سلام­الله عليه در دعای عرفه به خدا عرض می­کند خدايا شکر می­کنم شما را که من را در دولت ائمه کفر خلق نکردی، زندگی در دولت اسلامی شکر دارد، حمد دارد اين­ها فراموش نشود و يک نکته ديگر.

فضائل و ارزش­ها اگر می­خواهيم رواج پيدا کند بايد توصيه­ها گفته بشود، خوبی­ها بايد بازگو بشود، من يک نظراتی را جمع آوری کردند عزيزان ما در بنياد حضرت مهدی موعود، گفتم مسجد هم بيايند يک پوسترش را بزنند، ديدگاه نوع دانشمندان بزرگ دنيا نسبت به زن و اديان مسيحيت، يهوديت، زرتشت، همه را آوردند ديدگاه اسلام را هم آوردند شما اصلاً نگاه بکنيد ببينيد که اينهای که دم از حقوق زن می­زنند خودشان نگاه­شان به زن چيست؟ و اسلام چه نگاهی به زن دارد؟ بعد اين‌جوری حقيقت را وارونه قرار می­دهند، من يکی دو مطلب ديگر قطعاً اگر مصاديق برجسته­ای تواصی توصيه به حق شکل گرفت ما در روايات اهل­البيت نوعاً ائمه توصيه به تقوی، پارسائی، خدا محوری توصيه­ای به فضائل اخلاقی، اين­ها رمز موفقيت در زندگی است و توصيه­ای به اميد و اميد آفرينی در زندگی اين­ها را ما در روايات اهل­البيت می­بينيم اين مقدمه عرضم يک حديث را از فرمايشات وجود مقدس امام جواد در کتاب شريف بحار جلد 76 شخصی آمد خدمت امام جواد عرض کرد که آقا يک نصيحتی کنيد به ما آقا فرمودند نصيحتت کنم عمل می­کنی؟ گفت بلی عمل می­کنم، حضرت چندتا نکته فرمودند: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[21] آقا اول فرمودند: «تَوَسَّدِ الصَّبْرَ»[22] اول امام فرمودند تو را توصيه می­کنم: «اعْتَنِقِ الْفَقْرَ»[23] در برابر سختی­ها و مشکلات دنيا صبوری و شکيبايي پيشه کن، توصيه به صبر، فقر را در آغوش بگير، حالا فقر نه فقر اقتصادی، اسلام با تهی دستی با گداپروری مخالف است فقری که در اين روايت است يعنی حاج آقا اول ثروتمند هم که هستی در خانه خدا گدا باش، خودت را گم نکن، دنيا را ريختند در دامنت خودت را فقير بدان، همان که امام سجاد در مکارم الاخلاق عرض می­کند، خدايا ثروتم را زياد مکن مگر اين­که هرچه اين ثروت افزون می­شود در وجودم نسبت به شما محتاج­تر بشوم اين ثروت ثروت خوبی است، من بارها عرض کردم ثروتمندها اگر می­خواهند به خودشان نمره بدهند يک ارزيابی بکنند ببينند به نسبت گذشته­شان که ثروت­شان اين قدر نبود، گدايشان به خدا بيشتر شده يا نه؟ خوشا به حال آن کسی که هرچه بيشتر گيرش می­آيد عبادتش بيشتر می­شود گدايی‌اش درخانه خدا بيشتر می­شود فروتنی­اش در پيشگاه الهی افزون­تر می­شود اين­که امام جواد می­فرمايد: «تَوَسَّدِ الصَّبْرَ وَ اعْتَنِقِ الْفَقْرَ»[24] صبر را تکيه­گاه خود قرار بده، صبوری و شکيبايي در همه مراحل زندگی، يک عاملی برای حرکت در زندگی قرار بده: «وَ اعْتَنِقِ الْفَقْرَ»[25]فقر را در آغوش بگير يعنی خودت را يک جوری تربيت کن، که فقر نسبت به خدا در زندگی­ات حاکم باشد ديديد بعضی­ها يک وقتی ثروت می­آيد امکانات می­آيد گم می­کنند خودشان را.

من يک وقتی اين­جا عرض کردم خدا رحمت کند حاج آقای ذکری را که در بازار تاجر چايي بودند از اصحاب همين مسجد هم بودند آقای حاج محمدحسن ذکری من يک وقت از خودشان شنيدم خدا نکند پول بيايد آدم اين جوری بشود ايشان برای من نقل کرد، گفت آقای حدائق من در جوانی­ام در بازار کار می­کردم کارگر يک مغازه­ای بودم پادوی بودم هجده نوزده سالم بود در بازار وکيل، گفت يک وقتی اول صبح بود آمده بودم داشتم آب جارو می­کردم مغازه­ای بغل دستی ما يکی از تجار معروف شيراز بود، ديدم صبح زود آمده بود داشت حساب و کتاب اموالش را می­کرد پشت ميز نشسته بود گفت من همين جوری که داشتم راهرو جلو مغازه را تميز می­کردم يک فقيری رد شد، فقير حاجی را ديد فهميد که فلانی از ثروتمندهاست گفت رو کرد به آن حاجی گفت آقای حاجی يک چيزی در راه خدا به ما کمک کن، گفت برو خلايق هرچه لايق بود دادند، خيلی بد است، مردم هرچه خدا به­تان داده دليلی بر لياقت نيست دليل بر امتحان است، خدا پول به قارون هم داد، مقام به فرعون هم داد، زيبايي را به خيلی­ها خدا داده اما چوب حراج دارند بهش­ می­زنند هرچه داريم آزمايش است در آزمايش اگر سر بلند بيرون آمدی لياقت است، در اين امتحان اگر موفق آمدی بيرون معلوم است لايق هستی، گفت خلايق هرچه لايق بود دادند، گفت وقتی اين حرف را زد، آن فقير گفت که خوب حاجی، شما لايق هستی خدا بهت داده ما هم نالايق خدا نداده، شکرانه­ای لياقتت يک کمکی کن، فقيری به فهمی هم بوده، گفت تا اين حرف دوم را زد آن آقا گفت که، گفت شکرانه­ای اين­که لايق هستی خدا تو را مثل ما قرار نداده، فقير نيستی، گفت من مثل تو بشوم، خدا اگر بخواهد من را مثل تو قرار بده، شش ماه بايد بشيند حسابش کند، پناه به خدا گردن کلفتی می­کنی، فتيله­ات را می­کشند، گفت اين گفت فقير سر خجالتش را انداخت پايين رفت، خدا رحمت کند آقای ذکری را گفت آقای حدائق نيم ساعت نشد، که ايشان هميشه می­گفت اين شد درس زندگی من گفت ديدم يک پيکی آمد در بازار، رو کرد به من گفت مغازه­ای آقای حاجی فلانی کجاست؟ گفتم همين مغازه است گفت سرجاي آن فقير ايستاد يک نگاهی به حاجی کرد حاجی هم پشت ميز نشسته بود داشت حساب و کتاب می­کرد گفت آقای فلانی شما هستی؟ گفت بلی، گفت يک تلگرافی را گفت اين الآن از بندر عباس رسيده کشتی سرمايه و اجناس تو در دريا غرق شد، در نيمه ساعت پياده­ات می­کنند، شش ماه خدا بنشيند حساب کند: «وَ اعْتَنِقِ الْفَقْرَ»[26]يعنی حاجی داری درخانه خدا گدا باش، هرچه بيشتر من بارها گفتم نشانه ثروت خوب اين است که هرچه بيشتر می­شود عبادت­تان بايد بيشتر باشد، هرچه پولدارتر می­شويد بايد معنويت­تان بيشتر بشود اين همان: «وَ اعْتَنِقِ الْفَقْرَ»[27]انسان وابستگی­اش به ولی نعمتش بيشتر بشود مقام هم همين است، آقا زين­العابدين عرض می­کند خدايا مقام ما را در جامعه بالا مبر مگر هرچه اين مقام می­رود بالاتر در وجود خودمان بياييم پايين­تر، يعنی مسئولين ما اگر می­خواهند به خودشان نمره بدهند زمانی که شدند مسئول تواضع­شان بيشتر شد اگر تکبرش بيشتر شده که اين مسئوليت خذلان دنيا و آخرتش است مسئوليت خوب اين است که هرچه انسان می­رود بالاتر افتادگی فروتنی تواضع بيشتر می­شود، آقای ذکری گفت اين آقای تاجر در مغازه را بست با عجله از بازار رفت که ديگر به بازار بر نگشت، گفت رفت که ديگر بر نگشت، آقا امام جواد عرض می­کند می­فرمايد به آن شخصی که به حضرت عرض کردم نصيحتم کنيد، نصيحت دوم حضرت فرمود فقر را در آغوش بگير، نه فقر مالی اموال­مان را بدهيم حراج، گرفتار نان شب بشوم داری ولی در وجودت نسبت به خدا گدا باش، لذا اين­که مشهور است از رسول­الله نقل شده حضرت فرمود: الْفَقْرُ فَخْرِي وَ بِهِ أَفْتَخِرُ عَلَى سَائِرِ الْأَنْبِيَاءِ»[28]فقر افتخار من است و به اين فقر به سائر انبياء افتخار می­کنم يعنی در فقر الی الله پيامبر در ترازش پيغمبر نيست حالا در عين حالی که داريد فقير خدا باشيد خودتان را ندار بدانيد در برابر خدا اين نصيحت دوم.

سوم حضرت در اين: «تَواصَوْا بِالْحَقِّ»[29] فرمودند: «وَ ارْفَضِ الشَّهَوَاتِ»[30] از شهواتت فاصله بگير يکی از توصيه­های حضرت شهوترانی و اميال نفسانی را تعقيب کردن حضرت می­فرمايد اين­ها را رها کن، اگر می­خواهی سعادتمند بشوی دنيای سالمی را بگذرانی و چهارم: «خَالِفِ الْهَوَى»[31] حضرت فرمودند از هواپرستی هم فاصله بگير، گاهی اوقات بعضی­ها را ديديد حرف می­زنی می­گويد آقا دلم می­خواهد اين هواپرستی است دوست داريم به کسی مربوط نيست مال خودمان است اختيارش را داريم، اين هواپرستی است اين منيت است، اين­که اميرالمؤمنين می­فرمايد: «الْعَقْلُ صَاحِبُ جَيْشِ الرَّحْمَنِ وَ الْهَوَى قَائِدُ جَيْشِ الشَّيْطَانِ وَ النَّفْسُ مُتَجَاذِبَةٌ بَيْنَهُمَا فَأَيُّهُمَا غَلَبَ كَانَتْ فِي حَيِّزِهِ»[32]اميرالمؤمنين می­فرمايد مردم عقل را خدا در وجودتان فرمانده جنود الهی قرار داد، هوی و هوس را فرمانده جنود شيطان در وجود شماست، نفس شما بين اين قدرت متجاذب است يعنی در حال کشيش است هرکدام از اين دو نيرو غلبه پيدا کرد نفس شما تحت فرمان اوست، بعضی­ها عقل حاکم شده در مملکت وجود، جشم خدايي می­نگرد زبان خدايي می­گويد، گوش برای خدا می­شنود عمر برای خدا صرف می­شود، بعضی­ها هوا و هوس حاکم است نگاه می­کند شيطانی است حرف می­زند شيطان راضی است، تلاش روزمرّه او می­بينيد در مسير منويات شيطان است لذا امام جواد می­فرمايد با هوای نفس­تان مخالفت کنيد: «خَالِفِ الْهَوَى»[33]و لذا اين­های که الحمدلله موفق هستند با هوای نفس مخالفت کردند آن­جايي که می­بينيد نفس اماره شيطان انسان را تحريم می­کند اين را انسان ترک کند، جمله پايانی حضرت فرمودند، نصحيت پايانی امام جواد: «أَنَّكَ لَنْ تَخْلُوَ مِنْ عَيْنِ اللَّهِ فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُونُ»[34]آقا فرمودند اين را بدان که تو هيچ­گاه از نگاه خدا پنهان نمی­شوی، مردم همه­جا خدا می­بيند شما را در خلوت، در جلوت، اروپا، مسجدالحرام، مسجد، خانه اتاق در بسته، اصلاً اين نصيحت اجرايي بشود، اين نصيحت اجرايي بشود، يک کسی آمد خدمت امام حسين، جوانی بود، به حضرت عرض کرد: «أَنَّهُ جَاءَ رَجُلٌ وَ قَالَ أَنَا رَجُلٌ عَاصٍ وَ لَا أَصْبِرُ عَنِ الْمَعْصِيَةِ فَعِظْنِي بِمَوْعِظَةٍ»[35] گفت آقا من گنهکار هستم، يک جوان گنهکاری هستم قدرت ترک گناه هم ندارم، يک نصيحتی بکنيد ديگر گناه نکنم، امام پنج­تا سفارش بهش کردند من می­گويم يکی از اين پنج­تا هم اگر اجرايي بشود کسی گناه نمی­کند يکی از آن پنج نکته اين بود آقا امام حسين فرمودند: «اطْلُبْ مَوْضِعاً لَا يَرَاكَ اللَّهُ وَ أَذْنِبْ‏ مَا شِئْتَ»[36] مکان گناهت را جايي انتخاب کن که خدا تو را نبيند: «اطْلُبْ مَوْضِعاً لَا يَرَاكَ اللَّهُ»[37]می­خواهی گناه کنی، برو گناه کن اما جايي پيدا کن که خدا نباشد، خدا نبيند هرچه می­خواهی گناه کن، همين يکی را امروز مردم بگويند آقا يک جايي پيدا کنيد خدا حاضر نباشد خدا ناظر نباشد برو گناه آزاد اين توصيه امام جواد هم هست حضرت می­فرمايد اين را بدان که هيچ­گاه از نگاه خدا پنهان نيستی، هرجا هستی، خدا رحمت کند امام را می­فرمودند عالم محضر خداست در محضر خدا معصيت نکنيد، اصلاً مشکل هم همين است که قيامت شاهد خداست، حاکم خداست، مرحوم علامه طباطبايي در بحث شهود الهی می­فرمايد خدا شهود متعددی دارد زمين شاهد است، الآن همين مسجدالرسول را می­بينيد حالا قيامت می­بينيد امشب­تان را شهادت می­دهد که شما امشب شام ميلاد امام جواد در اين مجلس و مسجد آمديد همين ساعت را می­بينيد همين ساعت ديگر در تاريخ تکرار نمی­شود اين ساعت يکی است و دومی ندارد، فردا شب اين ساعت يک ساعت ديگر است ديشب اين ساعت يک ساعت ديگر بود اين ساعت امشب در تاريخ بشريت يک ساعت واحد است و گزارش خودش با پرونده­اش می­رود قيامت، زمان، مکان، ملائکة الله ما هرکدام دوتا فرشته داريم که گزارشاتمان را دارند رد می­کنند، اعضاء و جوارح ما، دست، پا: «الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى‏ أَفْواهِهِمْ وَ تُكَلِّمُنا أَيْديهِمْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُون‏»[38]امام زمان، شاهد بر هر امتی ولی خدا در آن عصر است، لذا خدا رحمت کند مرحوم آيت­الله والد می­گفتند مرحوم جد ما در درس اخلاق به طلاب می­گفتند آقايون طلاب بدا به حال کسی که قيامت امام زمان شاکی او بشود، شما ببينيد امروز اگر کسی در دادگاه يک پرونده داشته باشد، بگويند آقا مثلاً شاکی اين آقا فلان شخصيت مؤمن مذهبی موجه شهر است، اصلاً ذهن­ها تبادر می­کند به اين­که چه کرده که اين آقا، بگويند آقا آيت­الله العظمی بهجت از اين آقا شکايت کرده همه می­گويند عجب آدم عجيب و غريبی است وای به حال کسی که امام زمان از او طرح دعوی کند امام زمان هم يک شاهد، بالاتر از همه اين­ها خدا: «أَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرى‏»[39] امام جواد می­فرمايد مراقب باشيد مردم از نگاه خدا پوشيده نيستيد: «فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُونُ»[40] نگاه کنيد چگونه داريد عمل می­کنيد رفتارها، گفتارها، کردارها خلوت­ها، جلوت­ها، سفرها، همه­جا عالم محضر اوست اين توصيه نورانی امام جواد عليه­السلام در بحث تواصی به حق که انشاءالله ما اين توصيه­ها را در کانون خانواده، در اجتماع، با لسان لين، و آغاز دهه فجر انقلاب هم هست، شکرانه اين نظام اسلامی من يادم هست قبل از انقلاب گاهی اوقات مرحوم آيت­الله والد با بعضی از علماء می­خواستند حرف بزنند جلسه بگيرند می­رفتند خارج از شهر در اين روستاها يک­جايي پرتی که کسی نباشد دور هم بنشينند چهارتا کلمه حرف بزنند صحبت بکنند الحمدلله نظام اسلامی، ارزش­های اسلامی گرچه حالا خب بعضی­ها هم نگرانی داريد از بعضی از مسائل، مسائل اقتصادی، مسائل اخلاقی اين­ها هم بايد همه کمک کنند، مسئولين بايد کمک کنند، مردم بايد کمک کنند همه مسئول هستيم هرکسی به سهم خودش و به توان خودش از اين فرصت گذرايي که پيغمبر فرمود اموال­تان، امکانات­تان امانت و عاريه است، دنيا هم زودگذر از اين امانت­ها در اين فرصت زودگذر خوب استفاده کنيم، از اين امکاناتی که در اختيار شما قرار گرفته برای آخرت خوب­تان بهره­برداری شايسته کنيد، اميدواريم که انشاءالله اين کلام نورانی امام جواد در تواصی به حق در کانون خانواده ما مرحوم پدر بزرگ مادری ما مرحوم حاج آقای مؤيد الاسلام بارها من از ايشان می­شنيدم به پدرها نصيحت می­کردند می­گفتند شما وقت اشتراک­تان با بچه­هايتان سر سفره غذاست همينی که شنيديد از اسلام از دين، از اخلاق از معنويت بچه­ها دارند غذا می­خورند دوتا جمله بگوييد، بگوييد و بگذريد اثر می­گذارد، ما وظيفه­مان به تذکر و توصيه است می­شود يا نمی­شد نتيجه با ما نيست، شما کارت را انجام بده، وظيفه­ات را انجام بده، چه ازش در می­آيد با خداست و قطعاً مؤثر می­شود، وقتی اخلاص درش باشد پيامبر بعضی­ها را بعد از بيست سال مسلمان کرد، شخصی هم مثل سلمان بالای درخت نخل بود پيغمبر آمدند در باغی در مدينه دوتا کلمه با سلمان صحبت کردند سلمان همان بالای درخت نخل مسلمان شد، خب ظرفيت­ها فرق می­کند قابليت­ها متفاوت است لذا ما از گفتن سر نتابيم، تذکر بدهيد.

همين امروز بنده خدا خانمی آمده بود گله می­کرد از وضعيت زندگی­اش، خب من ديدم وضعيت پوشش ناخن­ها از اين ناخن­ها لاک­های اولين بار هم بود می­ديدم روی خود اين ناخن­ها هم يک چيزهایی نصب شده بود، نعوذ بالله ديديد شما؟ ديده پور هستيد، حالا اين آمده بد می­گفت من عاشق خدا هستم فلان هستم، چنين هستم چنان هستم، زندگی­ام پنج سال در بحران است آدرس شما را دادند گفتم من چه کار بکنم؟ من چه بکنم برايت، خب تو زيربار خدا نمی­روی، ما خدا به بندگی قبول­مان کند بايد هنر کنيم افتخار کنيم، گفت که آقا من وضعيتم با شوهرم، گفتم وضعيت­ات با خدا چه جوری است؟ گفت خيلی خوب است، گفتم من در حدی که من می­فهمم وضعيت­ات مطلوب نيست، حالا ايشان خودش هم چه داشت؟ گفت يک مرکزی داريم که آرايش می­کنند زن­ها را يعنی استاد فن بود، گفتم وضعيت شما که خوب نيست، حجابت با اين­ها چه جوری نماز می­خوانی؟ آقايون سه روز قبل يک کسی زنگ زد از غسالخانه شيراز گفت حاجی آقا يک خانمی آوردند ناخن­ها چسبانده، ناخن­هایی که می­چسبانند مدت­ها روی دست می­ماند فوت کرده آوردنش رو سنگ غسالخانه غسلش چجوری است؟ گفت ناخن­هايش را بکن، گفتم در قبر برايش می­کنند شما نکنيد، اين را فعلاً صبرش بدهد، گفتم براي اين­که غسلش درست بشود يک غسل جبيره بدهيد و يک تيمم بدل از غسل، اين خانم اول گرفتاريش است، تمام شد رفت، رفتی جواب برای خدا چه داری؟ به اين خانم امروز هم گفتم خانم حرمت خدا را رعايت کن، تو داری حرمت شکنی می­کنی بعد می­گويي من خدا را دوست دارم، اين پوشيش تو حرمت را دارد زير سؤال می­برد بعد می­خواهی زندگی سالمی داشته باشی، ما چقدر حرف شنيديم که حرف­مان را نشنيدند امام هادی فرمود اطاعت از خدا کرديد اطاعتت می­کنند اطاعت نکردی، اطاعتت نمی­کنند حرف­ها زمين می­ماند چون حرف خدا را زمين می­گذاريم.

خب يک چند بيت شعر انشاءالله بپذيرند از ما، اين­ها بشود سرمايه عالم برزخ و قيامت ما:

امشب زمين و آسمان بايد چراغانی شود        سر تا سر روی زمين از گل گل افشانی شود

بلبل به عشق روی گل مست غزل­خوانی شود  چون حجتی بر اکناف عالم سر به سر تزيين و نورانی شود

چون حجت بر حق حق محبوب معبود آمده    يعنی جواد ابن الرضا سر چشمه­ای جود آمده

صلواتی ختم کنيد

او آمده احياء کند با جود خود موجود را        پاينده سازد در جهان او پرچم محمود را

سازد مشخص بهر ما راه زيان و سود را                  راضی کند با طاعتش او خالق معبود را

خاموش در جهان او آتش نمرود را             گسترده سازد بهر ما او خوان لطف و جود را

در کام هستی هرچه بود از جود موجود آمدده يعنی جواد ابن الرضا سرچشمه جود آمده

او آمده با علم خود مشت عدو را وا کند        يحيي ابن اکسم را به يک ايمای خود رسوا کند

اسلام را با منطقش جاويد و پا برجا کند        دين خدا را تا ابد چون شير حق احياء کند

با علم و فضل خويشتن هنگامه­ای برپا کند      صدها هزاران راز را بهر عدو افشاء کند

او مجری حکم خدا از نسل محمود آمده        يعنی جواد ابن الرضا سر چشمه جود آمده

حالا همه­تان بشويد مداح:

صلّ علی محمد ابن الرضا خوش آمد.

به نيابت همه گذشته­گان مان: صلّ علی محمد ابن الرضا خوش آمده

يک عيدی هم به شما بدهم بس است ديگر، اين را من از آيت­الله العظمی وحيد دارم، ايشان می­فرمودند که اگر به امام رضا کار داريد مشهد مشرف می­شويد از طرف دو نفر و دو شخصيت به امام رضا سلام کنيد، يکی حضرت زهرای مرضيه و يکی حضرت جواد الائمه، اين خيلی مؤثر و کارساز است.

اللهمّ عجل لوليک­ الفرج و سهّل له المخرج و اوسع له المنهج.

 

[1] عصر3.

[2] عصر1-2.

[3] عصر3.

[4] عصر1-2.

[5] عصر3.

[6] عصر3.

[7] عصر3.

[8] عصر3.

[9] عصر3.

[10] عصر3.

[11] عصر3.

[12] عصر3.

[13] عصر3.

[14] عصر3.

[15] عصر3.

[16] عصر3.

[17] عصر3.

[18] من لا يحضره الفقيه ج‏1 ص471.

[19] عصر3.

[20] ذاريات55.

[21] عصر3.

[22] تحف العقول النص ص455.

[23] تحف العقول النص ص455.

[24] تحف العقول النص ص455.

[25] تحف العقول النص ص455.

[26] تحف العقول النص ص455.

[27] تحف العقول النص ص455.

[28] بحار الأنوار (ط - بيروت) ج‏69 ص32.

[29] عصر3.

[30] تحف العقول النص ص455.

[31] تحف العقول النص ص455.

[32] عيون الحكم و المواعظ (لليثي) ص64.

[33] تحف العقول النص ص455.

[34] تحف العقول النص ص455.

[35] جامع الأخبار(للشعيري) ص131.

[36] جامع الأخبار(للشعيري) ص131.

[37] جامع الأخبار(للشعيري) ص131.

[38] يس65.

[39] علق14.

[40] تحف العقول النص ص455.