بسم الله الرحمن الرحیم.
قال الله الحکیم فی کتابه الکریم: ﴿إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلاَئِكَةُ اَلاَّ تَخَافُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَاَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِى كُنتُمْ تُوعَدُونَ[1]﴾.
با موضوع استقامت در قرآن و جایگاه استقامت و ثبات و پایداری در قرآن، در خدمت هستیم. آیه‌ی که تقدیم شد، آیه‌ی 30 از سوره‌ی مبارکه‌ی فصلت می‌باشد. خداوند می‌فرماید: به درستی کسانی که عنوان می‌کنند و می‌گویند که پروردگار ما خدا هست و بر این باور استقامت می‌ورزند، عقیده‌ی خودشان را حفظ می‌کنند، ما برای آن‌ها چند اتفاق مبارک رقم خواهیم زد. ایمان و استقامت را اگر کسی در زندگی به کار گرفت، خداوند می‌فرماید: ما فرشتگان را بر آن‌ها نازل خواهیم کرد که این سه بشارت را به آن‌ها بدهند. یکی اینکه اَلاَّ تَخَافُوا، این‌ها دچار خوف و ترس نمی شوند. وَلاَ تَحْزَنُوا، حزن هم به سوی آن‌ها نخواهد آمد و بشارت به بهشتی شدن را هم که خدا وعده نموده است به این‌ها وعده داده خواهد شد.
از این آیه استفاده می‌شود که ارزش ایمان انسان‌ها به استقامت آن‌ها هست و هم چنین به حفظ ایمان است. ما الان در ماه مبارک رمضان هستیم. ارزش روزه داری به حفظ روزه داری است. الان چند روزی از ماه مبارک رمضان گذشته است و شما روزهایی را سپری کرده اید. اگر کسی بتواند این صوم و این روزه داری و بازداشتن خود را از خوردن و آشامیدن را توسعه دهد به اینکه روزه دار باشد از حرام، روزه دار باشد از هرچه خدا نمی پسندد و استقامت کند، ارزش واقعی روزه خودش را نشان می‌دهد.
در سخنی، علی(ع) می‌فرماید: مَنِ اسْتَقَامَ فَإِلَی الْجَنَّةِ، من استقام فالی الجنه[2]. آن هایی که در مسیرهای اخلاقی و اعتقادی، اهل استقامت هستند، مسیر این ها، مسیر بهشتی شدن هست وَمَنْ زَلَّ فَإِلَی النَّارِ! آن هایی که لغزش پیدا می‌کنند، مسیر این ها، مسیر دوزخ است. آن هاییکه استقامت دارند و لغزش به سراغ آن‌ها می‌آید، این‌ها قطعا به آن بهشت واقعی نخواهند رسید.
حضرت در جایی دیگر می‌فرماید: من طلب السلامه لزم الاستقامه[3]. آن هاییکه به دنبال سلامت هستند، باید بر استقامت ملزم باشند و پافشاری کنند. استقامت در همه‌ی ابعاد زندگی بشر یک نقش بسیار مؤثری را ایفا می‌کند. قطعا کسی که می‌خواهد مدارج عالیه‌ی علمی را طی کند، استقامت می‌طلبد. کسی که سلامتی جسم خودش را می‌خواهد، استقامت می‌طلبد. آن کسی که می‌خواهد یک بدن سالمی داشته باشد، از پرخوری و زیاده خوری و خوراک که مضر هست و برای بدن او نافع نیست و زیان می‌رساند، باید استقامت در مصرف داشته باشد. کسانی که در مسائل اقتصادی می‌خواهند یک موفقیت هایی کسب کنند، یکسری سختی هایی را باید استقامتش را داشته باشند که به قول شاعر
تا شب نروی روز به جایی نرسی. تا غم نخوری به غم گساری نرسی.
همین طوری که در مسائل دنیایی و مادی این استقامت شرط است و حرف. در مسائل معنوی نیز، استقامت نکته‌ی بسیار مهمی است. در مسائل معنوی، کسانی که می‌خواهند پایان کار آن‌ها در جهان آخرت به بهشت منتهی بشود، این استقامت را باید در دنیا نشان بدهند. در مسائل اخلاقی، در انجام رضایت الهی. نماز خواندن استقامت می‌خواهد، همین روزه‌ی که در ماه رمضان، شما عزیزان توفیق روزه داری دارید. حالا بعضی‌ها نیز به خاطر کسالت و بیماری هایی، معذور هستند و خداوند انشاء الله اجر روزه داری را به این‌ها خواهد داد، اما بعضی‌ها را می‌بینید که در عین حال سلامتی و توانایی جسمی روزه نمی گیرند، چون استقامت ندارند. بالاخره روزه گرفتن استقامت می‌خواهد. نماز اول وقت خواندن استقامت می‌خواهد. نکات دینی و شرعی و رضایت الهی را در نظر گرفتن استقامت می‌خواهد، حج استقامت می‌خواهد.
تاجری از ثروتمندان عرب خدمت رسول الله آمد. پیامبر کنار کوه ابوقبیس ایستاده بودند، بیرون مسجد الحرام. به پیامبر عرض کرد یا رسول الله من وضع مالی خوبی دارم، اما حوصله‌ی حج ندارم. هرچه بگویید حاضر هستم هزینه کنم، خدا ثواب حج را به من بدهد، یعنی این استقامت احرام پوشیدن و طواف و عرفات و مشعر و منا را نداشت، ولی حاضر بود پول بدهد. پیامبر فرمودند که اگر به اندازه‌ی این کوه ابوقبیس – اشاره به کوه نمودند- طلا در راه خدا انفاق کنی، یعنی میلیون‌ها تن طلا، خدا ثواب حج را به تو نمی دهد، ثواب حج در خود حج است. باید بیایید، باید استقامت به خرج بدهید، باید حضور پیدا کنی در روز نهم ذی الحجه در صحرای عرفات، باید در مشعر الحرام بیایید، شب مشعر و شب عید قربان. منا را ببینی، رمی جمره کنی. مناسک را به جا بیاوری تا به آن پاداش برسی. در این آیه‌ی شریفه چند نکته را من محضر عزیزان عرض کنم. آن چه که ایمان ما را متبلور می‌کند و شکوفا می‌کند و به نتیجه می‌رساند، قطعا استقامت است. استقامت یعنی حفظ کردن و نگهداشتن عمل. استقامت هم با ایمان ارزش مند است، و گرنه شما می‌بینید که خیلی‌ها استقامت دارند، ایمان ندارند. این استقامت این‌ها فقط در دنیای این‌ها کارآیی دارد. بعضی‌ها اعتقادی به خدا ندارند، اعتقادی به قیامت ندارند، ولی در کارهای اقتصادی شان، اجتماعی شان، تحصیلات شان جدیت و استقامت دارند، این‌ها فقط یک آثار دنیایی را می‌بینند. آن وعده‌ی که خدا سومین پاداش را نام می‌برد، نسیم این‌ها نخواهد شد.
نکته‌ی دیگر در این آیه‌ی شریفه که من محضر عزیزان عرض کنم. قطعا استقامت های پایدار ارزشمند است که تداوم داشته باشد. ثم استقاموا که آیه می‌فرماید، اشاره‌ی به تداوم است. نه اینکه ما امروز استقامت داشته باشیم و فردا استقامت را از دست بدهیم. این استقامت باید تا آخرین لحظه‌ی زندگی ما در مسیر رضای الهی با ایمان ما عجین بشود و تلفیق بشود و انسان در اثر ایمان و استقامت است که می‌تواند حتی فرشتگان را بر خودش نازل کند و جلب کند. از آیاتی که در قرآن شاهد بر این است که فرشتگان حتی بر غیب انبیاء هم نازل می‌شوند، یکی همین آیه‌ی 30 سوره مبارکه‌ی فصلت هست که خداوند می‌فرماید: تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلاَئِكَةُ، بر این انسان های با ایمان و با استقامت، فرشتگان نازل می‌شود. اگر ما ایمان و استقامت داشتیم به کجا می‌رسیم؟ قرآن سه بشارت می‌دهد: اَلاَّ تَخَافُوا . اول اینکه خوف از شما برداشته می‌شود. خوف نسبت به نگرانی های آینده است. بعضی‌ها را دیده اید که نسبت به آینده‌ی زندگی وحشت و هراس دارد. چه خواهد شد؟ گاهی اوقات در هزینه کردن پول هایشان، سرمایه گذاری های شان دچار وحشت هستند. چون این‌ها ایمان با استقامت ندارند، چون خدا را قادر نمی دانند. قطعا آن هایی که ایمان با استقامت دارند، نگران فردای زندگی نیستند، در فردای زندگی، خدای امروز خدای فردا هم هست. اگر ما خوب بندگی کنیم همان خدایی که امروز ما را اداره کرده است، فردا هم ما را اداره می‌کند. پس نکته‌ی اول اینکه خوف از زندگی آن‌ها رخت بر می‌بندد.
وَلاَ تَحْزَنُوا ، حزن هم برداشته می‌شود. حزن یعنی نگرانی های نسبت به گذشته‌ی زندگی، بعضی‌ها نسبت به گذشته‌ی زندگی شان حسرت می‌خورند، اظهار تأسف می‌کنند، کسی که الان با خدا حساب خودش را صاف کرده است، ایمان دارد و استقامت. این دیگر دغدغه‌ی گذشته را هم ندارد، چون میزان حال فعلی است. الان با خدا حساب خودش را صاف کرده است. دیگر دغدغه‌ی گذشته‌ی خود را نخواهد داشت. امام صادق فرمود: نشانه‌ی توبه‌ی مقبول این است که اشتباهات گذشته را تکرار نکنید و از شما اشتباهاتی سر نزد. وَاَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِى كُنتُمْ تُوعَدُونَ. بشارت عالی تر و بالاتر اینکه خداوند می‌فرماید: سومین کاری که ما برای مؤمنین با استقامت خواهیم کرد، سرنوشت این‌ها را در جهان آخرت به بهشت وصل می‌کنیم و این‌ها بهشتی خواهند شد و بهشت از آن آن‌ها هست، همان چیزی که علی(ع) فرمود: مَنِ اسْتَقَامَ فَإِلَی الْجَنَّةِ. و السلام .......
وَاَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِى كُنتُمْ تُوعَدُونَ﴾
[1] فصلت/30
[2] دانشنامه امام علی، ج 1 ص 472
[3] غرر الحکم و درر الکلم، ج 1، ص 385
