قال الله تبارک و تعالی فی محکم کتابه:
﴿وَاْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاَةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا لاَ نَسْاَلُكَ رِزْقاً نَّحْنُ نَرْزُقُكَ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَي[1]﴾
در سومین روز و سومین برنامه با موضوعیت نماز در قرآن به یکی از آیات مربوط به نماز که خداوند در سوره‌ی مبارکه‌ی طه، آیه‌ی 132 پیامبر را مورد امر قرار می‌دهد بپردازیم.
خدا به رسول خودش می‌فرماید: خانواده‌ی خودت را امر به نماز کن. اهل خودت را و خانواده‌ی خود را امر به نماز کن. ﴿وَاْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاَةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا، و بر این مطلب پافشاری کن. بر این توصیه‌ی به نماز پافشاری کن. لاَ نَسْاَلُكَ رِزْقاً ، ما از شما رزق نمی خواهیم، نَّحْنُ نَرْزُقُكَ . رزق شما را ما می‌دهیم و ما می‌پردازیم. وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَی. عاقبت از آن انسان های با تقوا هست.
در روایت دارد که بعد از نزول این آیه، رسول خدا مدت چندین ماه وقتی درب خانه‌ی حضرت زهرا می‌رسیدند، و می‌خواستند برای مسجد تشریف ببرند، می‌فرمودند: الصلواه. الصلواه. الصلوه . و بعد آیه‌ی تطهیر را می‌خواندند. إِنَّمَا يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً[2]﴾. این ، اهمیت بحث نماز را می‌رساند که خدا به پیامبر امر می‌کند، اول خانواده‌ی خودت را امر به نماز کن و بر این توصیه، سفارش و پافشاری کن.
نکاتی را من در این آیه محضر عزیزان عرض کنم.
نکته‌ی اول اینکه مسؤول جامعه و خانواده نباید از زیر مجموعه های خودش غافل باشد. پدر در یک خانه، مادر در یک خانه. در مجموعه های بزرگتر، مجموعه های فامیلی بزرگ خانواده، در مجموعه های وسیعتر. در یک اداره، در یک شهر، آن هایی که مسئولیت های وسیع تر و فراتری دارند. این‌ها به فکر زیر مجموعه های خودشان باشند و قطعا مسائل تربیتی و فرهنگی و اعتقادی مقدم بر مسائل اقتصادی است.
ما در قرآن 28 مورد آیه‌ی داریم که واژه‌ی نماز و واژه‌ی زکات باهم ذکر شده است. در هر بیست و هشت مورد، اول خداوند امر به نماز می‌کند و بعدا امر به زکات می‌کند. الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ[3]. ﴿الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِى الاَرْضِ اَقَامُوا الصَّلاَةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ[4]. این‌ها بیانگر این است و این حقیقت را برای ما روشن می‌کند که رشد و شکوفایی اقتصادی در زندگی بشر، در پرتو رشد و شکوفایی اعتقادی و فرهنگی است. حقیقتا ما امروز نوع آسیب هایی که در بخش های مختلف ، بشریت دارد با آن مواجه می‌شود، در همان ضعف مسائل اعتقادی و تربیتی است. شما هرکجا آسیب می‌بینید، چه در عرصه‌ی اعتقادی، اجحاف، احتکار، گرانفروشی، در مسائل اخلاقی، طلاقها، ظلم ها، بی حرمتی ها، غیبت ها، در مسائل سیاسی و هر کجا که شما کاستی می‌بینید، وقتی ریشه یابی می‌کنید می‌بینید ضعف اعتقادی سبب بروز و ظهور مشکلات اجتماعی می‌شود. لذا خدا به پیامبر می‌فرماید: شما مراقب باش که خانواده‌ی خودت را اول به نماز امر کن. وَاْمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاَةِ . رمز سلامت خانواده، توصیه‌ی به نماز هست. خانواده‌ی موفق خانواده‌ی هست که خدا محور هستند. قطعا در خانه‌ی که خدا طراز زندگی است، در آن خانواده شما ظلم و بد اخلاقی و اجحاف و حرمت شکنی اصلا مشاهده نمی کنید. برای عدم وابستگی به ظواهر فریبنده‌ی دنیا هم ما باید به نماز پناه ببریم. قطعا ما هرچه به خدا نزدیکتر بشویم و عظمت الهی را پی ببریم، قدرت حق برای ما روشن شود، این ظواهر فریبنده‌ی دنیایی ما را سرگرم نمی کند. دنیا را هم اگر دامن کسی بریزند ولی بنده‌ی خدا باشد، در نظر او رقم و عددی جلوه نمی کند. اینکه بعضی‌ها مادیات، دنیا و ظواهر دنیایی خیلی برای شان معنا پیدا نموده است، چون خدا در زندگی این‌ها در حاشیه است. عظمت الهی وقتی به فراموشی سپرده شد، دنیای کاذب فانی زود گذر، خودش را پیدا می‌کند و همه چیز را ما دنیا می‌بینیم. این هم نکته‌ی دیگری است که آن هایی که می‌گویند ما می‌خواهیم فریب دنیا را نخوریم، رو به سمت خدا آوردن، با خدا مأنوس شدن. وقتی در نماز اظهار می‌کنیم که مالک یوم الدین شما هستی، همه چیز در دست شماست، هدایت را از شما می‌خواهیم. قطعا وقتی مالکیت را از آن او دانستیم، این دنیا را سرای مجازی و موقت و زودگذر می‌بینیم و بواسطه‌ی همین اهمیت والا و مهم نماز است که والدین در خانه باید به آن اصرار کنند. نقش تربیتی نماز و سازنده‌ی نماز سبب شده است که خدا به پیغمبر می‌فرماید: اهل خودت را امر به نماز کن. و این را هم بدانیم که ثمره‌ی نماز و عبادت قطعا بازگشتش به خود ما است و خداوند بی نیاز است. خدا می‌فرماید: ما از شما رزق نمی خواهیم. لاَ نَسْاَلُكَ رِزْقاً نَّحْنُ نَرْزُقُكَ. رزق شما را هم ما می‌دهیم. ما از شما انسانیت و بندگی و اخلاق و درست زیستن را می‌خواهیم.
در یک جمله‌ی آقا امیرالمؤمنین می‌فرماید: اگر تمامی انسان‌ها بندگی خدا کنند، خداوند همان خدا هست و اگر همه از خدا فاصله بگیرند، خداوند همان خداوند است. خداوند بی نیاز است. إن الله تبارک و تعالی غنیا عن طاعتهم و آمنا من معصیتهم[5]. گناهها و خطاها به خدا زیان نمی زند، لغزش های ما برای خود ما آسیب است و عبادت های ما برای خود ما امتیاز است و قطعا سفارش به نیکی‌ها باید با جدیت و همراه با بیان آثار این ارزشها باشد. ما در محیط خانه و در مجموعه هایی که زیر مجموعه داریم، ارزشها را با جدیت و با بیان اثرات ارزشمند آن ها، عنوان کنیم و این را هم بدانیم که یکی از عواملی که – همان طور که در فرصت گذشته عرض کردیم، روزه را خداوند می‌فرماید زمینه ساز تقوا است. در این آیه‌ی شریفه خداوند متعال، نماز را نیز زمینه ساز تقوا نام می‌برد و می‌فرماید: وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَي. یعنی نماز می‌تواند زمینه‌ی پاکدامنی و تقوا را برای ما فراهم کند، همانطوری که روزه داری همین اتفاق مبارک را رقم می‌زند.
نکته‌ی پایانی: عاقبت بخیری ما هم در پرتو تقوا هست. آن هاییکه دغدغه‌ی عاقبت بخیری خودشان را در جهان آخرت دارند، قطعا آخرت خوب برگرفته از دنیای موفق ما هست. خدا رحمت کند مرحوم امام، معمار انقلاب را. امام می‌فرمودند: ما الان هم در صراط در حرکت هستیم. یعنی زندگی دنیایی امروز ما گویای آخرت ما است. ما امروز با نماز چگونه برخورد می‌کنیم؟ نماز در زندگی ما چقدر نقش دارد؟ متأسفانه شاهد هستیم که در خیلی از بخش ها، نماز در حاشیه هست. نماز در متن زندگی باید قرار بگیرد. من عرایض خودم را با این نکته تمام کنم. آقای زهری مصری می‌گوید: مصعب بن زبیر به حضرت سکینه گفت خانم! پدر شما سیدالشهداء برای هیچ انسان آزاد مردی جای عذر و بهانه باقی نگذاشت. ظهر عاشورا هست، وسط میدان جنگ، در اوج درگیری. آقای ابوتمامه‌ی صیداوی آمد به امام حسین عرض کرد که آقا وقت نماز داخل شده است. امام فرمودند: یادی از نماز کردی، خدا تو را از نمازگزاران ذاکر قرار دهد. حضرت تقاضا کردند تا دشمن جنگ را متوقف کند و نماز خوانده شود و بعد جنگ را ادامه بدهند. دشمن نپذیرفت. این‌ها می‌گفتند حسین بن علی می‌خواهد دفع الوقت کند و از این فرصت استفاده کند، جنگ را به شب برساند. امام دیدند که دشمن جنگ را تعطیل نکرد، خود حضرت از مرکب پایین آمدند، دشمن داشت می‌جنگید، تعدادی از یاران حضرت با سپر جلو حضرت را گرفتند و عده‌ی به امام اقتدا کردند، امام نماز ظهر عاشورا را نماز خوف خواند. من عرضم این است که در هر شرایطی که باشیم، شرایط ما بدتر از شرایط ظهر عاشورای امام حسین نخواهد بود. در آن تنگنای جنگ و زیر تیر بار دشمن، نماز اول وقت امام تعطیل نشد. و السلام.....
[1] طه/132
[2] احزاب/33
[3] مائده/55
[4] حج/41
[5] بحار، ج 64 ص 315
